بازارهای فرابورس

راهنمای پذیرش شرکت در بازار فرابورس

در مطلب قبلی به راهنمای پذیرش شرکت در بورس اوراق بهادار تهران پرداختیم همان طور که میدانید بازار سرمایه ایران متشکل از چندین شرکت است که شرکت بورس اوراق بهادار تهران و شرکت فرابورس ایران دو شرکت مهم آن محسوب می شوند، شرکتهایی که سودای عرضه سهام در بازار سرمایه دارند با توجه به یک سری شرایط و ویژگی ها در بازار بورس یا فرابورس مورد پذیرش قرار خواهند گرفت که در این نوشتار به راهنمای پذیرش شرکت در بازارهای فرابورس ایران خواهم پرداخت.

فرابورس ایران به عنوان یکی از ارکان بازار سرمایه کشور، ابزارهای تامین مالی متنوعی را برای بنگاه های اقتصادی فراهم آورده و بر اساس شرایط فعالیت هر بنگاه گزینه های مناسبی را به منظور بهره مندی حداکثری از مزایای بازار سرمایه پیشنهاد می کند.

ضوابط حاکم بر پذیرش شرکتها در فرابورس ایران به گونه ای است که طیف وسیعی از شرکتها قادر به احراز شرایط و پذیرش در فرابورس هستند.

همان طور که در نوشتار راهنمای پذیرش شرکتها در بورس تهران به شرایط پذیرش شرکتها در بورس اوراق بهادار تهران پرداختم، شرایط پذیرش در بورس اوراق بهادار تهران به مراتب دشوارتر از شرایط پذیرش شرکتها در فرابورس است که در ادامه به آن خواهم پرداخت.

از آنجاییکه فرابورس ایران از بازارهای مختلف تشکیل شده است در ادامه به طور مختصر به راهنمای پذیرش شرکت در بازارهای فرابورس ایران می پردازیم:

شرایط پذیرش در بازار اول و دوم و بازار شرکتهای کوچک و متوسط :

۱- شرکت سهامی عام باشد ( قابل توجه اینکه تغییر شخصیت شرکت می تواند بعد از پذیرش شرکت در فرابورس صورت پذیرد)

۲- حسابرس شرکت از بین موسسات حسابرسی معتمد سازمان بورس انتخاب شده باشد

۳- اکثریت سهامداران شرکت با پذیرش شرکت در فرابورس ایران موافق باشند

۴- سهام شرکت با نام باشد

۵-محدودیت موثر بر بازارهای فرابورس نقل و انتقال سهام وجود نداشته باشد

۶- شرکت نزد سازمان بورس و اوراق بهادار ثبت شده باشد ( قابل توجه اینکه این مرحله می تواند بعد از پذیرش شرکت در فرابورس صورت پذیرد)

۷- عقد قرارداد با مشاوران پذیرش انجام گردد

۸-آخرین صورتهای مالی مطابق با استانداردهای حسابداری تهیه شده باشد

۹-گزارش حسابرس نسبت به آخرین صورت مالی عدم اظهارنظر یا مردود نباشد

۱۰-دعاوی دارای اثر با اهمیت له یا علیه شرکت در صورت وجود افشا گردد

۱۱- اعضای هیات مدیره و مدیر عامل شرکت دارای سابقه محکومیت قطعی کیفری یا تخلفاتی موثر نباشند

در ادامه می توانید فایل راهنمای پذیرش شرکت در بازارهای فرابورس ایران را دانلود کنید.

بازار مشتقه فرابورس بزرگ می‌شود

فرابورس ایران در راستای توجه به ظرفیت‌های جذاب بازار سرمایه با توسعه بازار اختیار معامله خرید و فروش در سهام، اقدام به معرفی ابزاری جدید به سرمایه‌گذاران و حرکت به سمت بازار دوطرفه کرده است.

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد به نقل از فرابورس، رئیس اداره بازار مشتقات فرابورس ایران با اشاره به آغاز معاملات قراردادهای اختیار خرید و فروش در نماد ذوب‌آهن اصفهان، گفت: بر اساس برنامه‌ریزی‌ها شاهد توسعه این بازار طی روزهای آتی خواهیم بود که ظرفیت‌های متنوعی را برای سرمایه‌گذاران و فعالان معامله‌گری ایجاد خواهد کرد.

سپیده رستمی‌نیا ضمن تاکید بر این موضوع که نمادهای اختیار معامله اعم از خرید و فروش در سهام درج‌شده و پذیرش‌شده بازارهای فرابورس، ظرفیتی فراتر از معاملات سهام در این بازار ایجاد می‌کند، اظهار داشت: قراردادهای اختیار خرید و فروش که به صورت قراردادهای استاندارد در بازار مشتقات معامله می‌شوند به معنای توافق بر سر انجام معامله‌ای خاص و با یک قیمت مشخص در مقطع زمانی مشخصی در آینده هستند.

او در تشریح بیشتر جزئیات این ابزار معاملاتی جذاب مثالی مطرح کرد و گفت: به عنوان مثال در معامله یک قرارداد اختیار خرید، خریدار اختیار خرید دارایی پایه را با قیمت مشخص و در زمان مشخصی به دست می‌آورد و از سوی دیگر فروشنده تعهد یا الزام به فروش دارایی را در صورت درخواست اعمال از سوی دارنده اوراق اختیار خرید خواهد داشت.

رئیس اداره بازار مشتقات فرابورس ایران با اشاره به اینکه قراردادهای اختیار خرید، با توجه به قیمت اعمال و زمان اعمال، می‌تواند با قیمت‌های متنوعی مورد معامله قرار بگیرد، ادامه داد: وجهی که در معامله قرارداد اختیار خرید از سمت خریدار به عرضه‌کننده اوراق پرداخت می‌شود برای به دست آوردن حق خرید دارایی با قیمت اعمال مشخص است و این نرخ به مراتب کمتر از قیمت دارایی پایه است.

به گفته او، سرمایه‌گذار با خرید اوراق اختیار خرید، می‌تواند با پرداخت مبلغی اندک، در مزایای افزایش قیمت دارایی پایه سهیم باشد و همزمان از افزایش قیمت اوراق اختیار خرید خود در بازار یا امکان اعمال اختیار خود در سررسید بهره‌مند شود.

رستمی نیا معتقد است این ویژگی اوراق مذکور علاوه بر ذخیره منابع برای روزهای آتی، می‌تواند رفتار مبتنی بر تحلیل‌های کوتاه‌مدت و میان‌مدت را نیز در بازار تقویت کند.

رئیس اداره بازار مشتقات فرابورس ایران در ادامه به سایر مزایای قراردادهای مشتقه اشاره کرد و گفت: سهامداران و سرمایه‌گذاران می‌توانند با کسب شناخت بیشتر از انواع قراردادهای مشتقه، از مزایای بازار دوطرفه که امکان کسب سود در شرایط کاهش قیمت‌ها را نیز ایجاد می‌کند با استفاده از استراتژی‌هایی چون فروش اختیار خرید یا خرید اختیار فروش بهره‌مند شوند.

وی تصریح کرد: از دیگر ویژگی‌های این ابزار معاملاتی مزیت اهرمی قابل توجه آن است که به دلیل مبلغ بازارهای فرابورس معامله در بدو ورود ایجاد می شود.

معاملات ۲ هزار و ۱۴۲ میلیارد ریالی در بازارهای فرابورس ایران

در جریان معاملات امروز فرابورس ایران، ۵۳۷ میلیون ورقه بهادار به ارزش ۲ هزار و ۱۴۲ میلیارد ریال مورد داد و ستد قرار گرفت.

به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری برنا، به نقل از روابط عمومی فرابورس ایران ، د ر پایان معاملات امروز 2 تیرماه، 537 میلیون و 500 هزار ورقه بهادار در 20 هزار و 501 نوبت خرید و فروش شد و ارزش آن به 2 هزار و 142 میلیارد و 260 میلیون ریال رسید.

بیشترین حجم معاملات در روز جاری مربوط به خرید و فروش 39 میلیون ورقه بهادار فولاد حق تقدم بیمه نوین و بیشترین ارزش معاملات در اختیار گروه پتروشیمی سرمایه‌گذاری ایرانیان با رقم 61 میلیارد و 750 میلیون ریال بود.

در دومین روز تیرماه، آیفکس با رشد 10.5 واحدی به 734 واحد رسید و سهام شرکت‌های پالایش نفت تهران، پتروشیمی، مارون، جم و پترول بیشترین تأثیر مثبت را در شاخص فرابورس داشتند ضمن اینکه بیشترین افزایش قیمت مربوط به رشد 5 درصدی قیمت سهام شرکت‌های معادن مس تکنار، پالایش نفت تهران بود.

از سوی دیگر، حق تقدم بیمه نوین، روان فن آور و حق تقدم میدکو با بیشترین کاهش قیمت مواجه شدند و هر ورقه تسهیلات مسکن در بازه 700 تا 740 هزار ریال مورد معامله قرار گرفت.

همچنین، بازار اوراق با درآمد ثابت شاهد معامله 95 هزار و 830 ورقه اجاره ماهانه رایتل در روز جاری بود و بیشترین حجم معاملات ETF هم به صندوق سرمایه‌گذاری اعتماد با خرید و فروش 559 هزار و 670 سهم اختصاص یافت.

نماد بانک آینده در اواخر زمان معاملات روز گذشته در بازار پایه فرابورس ایران گشایش یافت و امروز 2 میلیون سهم به ارزش 2 میلیارد و 420 میلیون ریال در این نماد معامله شد.

این گزارش می‌افزاید، امروز نماد معاملاتی شرکت فرآوری زغال‌سنگ پروده طبس و پتروشیمی مارون پس از برگزاری مجمع عمومی عادی سالیانه صاحبان سهام و تقسیم سود نقدی هر سهم و ارائه اطلاعات پیش بینی تعدیل شده سال مالی 94 بازگشایی و نماد معاملاتی شرکت سرمایه‌گذاری مسکن تهران جهت برگزاری مجمع عمومی فوق‌العاده صاحبان سهام در روز شنبه 6 تیر متوقف شد.

منظور از بازار فرابورس چیست؟

تمام سرمایه گذارانی که تمایل دارند وارد بازار بورس شوند، بدون تردید با نام بازار فرابورس آشنا هستند. اما آیا می دانید این بازار چگونه بازاری است؟ چه تفاوتی میان این بازار و بازار بورس و اوراق بهادار وجود دارد؟ بسیاری از مردم در کشور، مدتی است که علاقه مند به سرمایه گذاری در بازارهای مالی شده اند. از این رو به دنبال بازاری هستند که بتوانند به راحتی در آن سهام خرید و فروش نموده و به سود خوبی دست یابند.

یکی از انواع بازارهای مالی که در ایران وجود دارد، بازار فرابورس است. در بازار بورس، سرمایه گذاران با خرید سهام های عرضه شده، اقدام به سرمایه گذاری می نمایند. می دانیم که در این بازار شرایط و قوانین خاصی وجود دارد، که اجازه نمی دهد هر شرکتی وارد بازار بورس و اوراق بهادار شود، تا بتواند سهام خود را برای فروش به سهامداران، عرضه کند.

از آنجایی که شرکت های بسیاری هستند که قادر به حضور در بازار بورس نیستند، در دولت بازار مالی دیگری با نام بازار فرابورس در دسترس سهامداران قرار گرفته است. تا بتوانند در این بازار با قوانین و شرایط ساده تری اقدام به انجام معامله و خرید و فروش سهام نمایند. پس به طور کلی وظیفه این بازار سازماندهی کردن شرکت هایی است که علاقه مند هستند در بازارهای سرمایه حضور داشته باشند.

مخصوصا شرکت های که هنوز قوانین ورود به بازار بورس را ندارند، می توانند در سطح پایین تری در فرابورس اقدام به عرضه سهام خود برای خرید و فروش و داد و ستد نمایند. این مسئله منجر شده است که ریسک سرمایه گذاری در این بازار نیز، نسبت به بازار بورس بیشتر شود.

آیا خرید و فروش سهام در بازار بورس با فرابورس متفاوت است؟

یکی از متداول ترین سوالاتی که ممکن است سهامداران را درگیر خود کند، این مسئله است که آیا میان خرید و فروش سهام و سرمایه گذاری در بازار بورس، با دیگر بازارهای مالی تفاوتی وجود دارد؟ باید بگوییم خیر. البته ممکن است برخی تفاوت های جزئی در سرمایه گذاری این بازارها وجود داشته باشد، که منجر می شود تا بیشتر سهامداران تمایل داشته باشند در بازار بورس سرمایه گذاری کنند.

برای خرید و فروش سهام در بازار بورس و فرابورس نیاز به کارگزار است. این کارگزاران در بازار بورس نمایندگان فروش هستند، که تمام فرایندهای اصلی خرید و فروش سهام سرمایه گذار را در نظر داشته و انجام می دهد. از طرف دیگر نیز در بازارهای مالی دیگر هم کارگزاران به عنوان واسطه هایی بین خریدار و فروشنده سهام فعالیت دارند.

پس برای خرید و فروش سهام در بازارهای مالی از جمله بازار بورس و فرابورس ، تنها نیاز به کد معاملاتی یا کد بورسی خواهد بود. پس از آن می توان به راحتی اقدام به خرید و فروش سهام مورد نظر در این بازار نمود. البته باید بگوییم این دو بازار با یکدیگر تفاوت هایی را نیز دارند. از جمله مهمترین آنها می توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

1. میزان کارمزد خرید و فروش سهام در بازار بورس و فرابورس متفاوت است. در اصل میزان کارمزد در بازار بورس از دیگر بازارهای مالی معمولا بیشتر است.
2. یکی دیگر از تفاوت های این دو بازار شرایط پذیرش شرکت ها برای عرضه سهام خود جهت خرید و فروش است. شرایط بازار بورس برای پذیرش شرکت ها جهت عرضه سهام، نسبت به دیگر بازارهای مالی کمی سختگیرانه تر است.
3. از آنجایی که شرایط دوره ثبت شرکت ها در بازار فرابورس بازارهای فرابورس نسبت به بازار بورس کمتر است، بیشتر شرکت ها ابتدا در این بازار اقدام به ثبت می نمایند. تا بتوانند سهام خود را برای عرضه در اختیار سهامداران و سرمایه گذاران قرار دهند.
4. بازار بورس تنها دارای دو بازار اول و دوم است، در حالی که فرابورس از هفت بازار تشکیل می شود. از جمله بازارهای این بازار مالی باید به بازار اول، دوم، بازار عرضه، بازار پایه، بازار ابزارهای نوین مالی، شرکت های متوسط و کوچک و در نهایت به ابزار مشتقه اشاره کنیم.
5. قوانین سختگیرانه ای که بازار بورس برای پذیرش شرکت ها تعیین نموده است، منجر شده است تا سهامداران در این بازار ریسک کمتری را متحمل شوند. از این رو نقد شوندگی و انتظارات آتی سهام نیز در این بازار نسبت به بازار فرابورس متفاوت است.

ساختار بازار فرابورس چیست و نماد های این بازار چگونه هستند؟

همانطور که اشاره کردیم بازارهای مالی خود از بازارهای مختلف دیگری تشکیل می شوند. در بازار بورس دو بازار اول و دوم وجود دارد، که هر یک از شرکت هایی که موفق می شوند وارد بازار بورس شوند، با استفاده از نماد معاملاتی خاصی که دارند، سهام های خود را در این بازار عرضه می کنند.

از سوی دیگر نیز باید به بازار فرابورس اشاره کنیم، که در این بازار 7 بازار دیگر وجود دارد و هر یک از آنها از نماد مخصوص به خود برخوردار هستند. می توان حتی در این بازار مالی اقدام به خرید عرضه اولیه نیز نمود. زیرا شرکت های بسیاری وارد بازارهای مالی میشوند و سهام خود را برای فروش عرضه می کنند. فرابورس عرضه اولیه این فرصت را برای سرمایه گذاران در بر دارد که بتوانند به راحتی اقدام به خرید سهام با قیمت مناسب نمایند.

به طور کلی باید بگوییم که فرابورس در بورس جای دارد. اما این بازار شرایط خاص خود را برای سهامداران و سرمایه گذاران در نظر می گیرد. در صورتی که قصد دارید به ساده ترین روش اقدام به خرید و فروش سهام در این بازار های مالی نمایید، باید بدانید که از چه سامانه هایی بهتر است استفاده کنید. سرمایه گذارانی که دارای کد بورس هستند، به راحتی می توانند در این بازارهای مالی اقدام به سرمایه گذاری و خرید و فروش سهام نمایند.

سامانه فرابورس سهام یاب یکی از روش های ساده برای سهامدارانی است که به تازگی وارد این بازار شده اند. می توانند با خرید نمادهای بورس مختلف از جمله فرابورس رهاورد و فرابورس جوین وارد این بازار معاملاتی شوند. بهتر است پیش از آن که در این بازار اقدام به سرمایه گذاری نمایید، ابتدا با نمادهای موفق و شرکت هایی که از سود خوبی در یک دوره خاص برخوردار بوده اند آغاز کنید. در غیر این صورت نه تنها در بازارهای مالی سود خوبی به دست نخواهید آورد، بلکه ممکن است سرمایه اصلی و اولیه خود را نیز به راحتی از دست دهید.

انواع بازارها و تابلوها در بورس ایران/ بازار «هدف» در راه است

بورس یا بازار سرمایه در ایران از بخش های مختلفی تشکیل شده که هر یک از این بازارها و تابلوها به منظور هدف خاصی ایجاد شده است.

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، بورس در هر جایی به دنبال جذب پس‌اندازها و سرمایه ‌های مالی خرد و کلان مردم است تا از این طریق شرکت های برگزیده و حاضر در بازار سرمایه را تامین مالی ‌کند. شرکت‌ها یا اصطلاحا ناشران نیز برای پذیرش در بورس باید شرایط خاصی داشته باشند و هر شرکتی نمی‌تواند وارد این بازار شود. از شهریور ۱۳۸۱ سازمان بورس اوراق بهادار تصمیم به طبقه بندی شرکت های پذیرش شده در بازار نمود، که این کار به منظور تفکیک شرکت های نقد شونده و غیر نقد شونده، صورت گرفت.

از دیگر سو، بازار سرمایه در بخش اوراق بهادار از 2 بخش اصلی بورس و فرابورس تشکیل شده است. شرکت بورس نیز دارای دو بازار اول و دوم است. پذیرش سهام شرکت‌ها در بورس، صرفا در یکی از تابلوهای بازار اول یا بازار دوم صورت می‌گیرد. بازار اول هم خود به دو بخش تابلوی اصلی و فرعی تقسیم می شود.

شرکت‌ها از جنبه‌های مختلف بررسی می‌شوند و در صورت دارا بودن شرایط لازم، نماد آن‌ها در یکی از تابلوهای بورس ثبت می‌شوند. در‌صورتی که شرکت شرایط پذیرش در هیچ کدام از این بازارها را نداشت، ممکن است در بازار فرابورس پذیرفته شود.

ناشران از نظر میزان و سابقه فعالیت و کارایی، میزان نقد‌شوندگی و همچنین میزان سرمایه مورد بررسی قرار می‌ گیرند و شرکت‌هایی که در این بررسی‌ها وضعیت بهتری نسبت به سایرین داشته باشند، در بازار اول جای می‌گیرند. سایر شرکت‌ها که امتیاز مناسبی در این فاکتورها کسب نکنند در بازار دوم جای می‌گیرند.

* شرایط ورود به تابلوی اصلی بازار اول بورس

شرکت ها برای ورود به تابلوی اصلی بازار اول باید سهامی عام بوده و حداقل 3 سال سابقه فعالیت داشته باشند و حداقل میزان سرمایه ثبت شده آن‌ها 1000 میلیارد ریال باشد. وضعیت مالی شرکت‌ها یک عامل بسیار مهم برای جایگیری در این تابلو است؛ شرکت‌هایی در این تابلو جای می‌گیرند که سیستم حسابداری آن‌ها به لحاظ مالی و محاسبه بهای تمام شده، مطلوبیت داشته باشد. از دیگر ویژگی‌هایی که این شرکت‌ها باید داشته باشند، این است که فاقد زیان انباشته باشند و حداقل در سه دوره متوالی سود‌آور بوده باشند. نسبت حداقل حقوق صاحبان سهام به کل دارایی‌های این شرکت‌ها باید 30 درصد باشد. یعنی 30 درصد دارایی‌ها متعلق به صاحبان سرمایه باشد. صورت‌های مالی آن‌ها فاقد موارد مردودی یا عدم اظهار نظر توسط حسابرس باشد، یعنی صورت‌های مالی شفافیت داشته باشند و هیچ ادعایی نسبت به صورت‌ها وجود نداشته باشد. این صورت‌ها باید به تایید حسابرس معتمد سازمان بورس رسیده باشند و هیچ محکومیت قطعی کیفری برای اعضای هیئت مدیره و مدیرعامل نیز وجود نداشته باشد.

انواع بازار در بورس ایران

شرایط پذیرش شرکت‌ها در تابلوی فرعی بازار اول بورس

ورود به تابلوی فرعی به مراتب راحت تر از تابلوی اصلی است. حضور در این تابلو تنها به میزان سود‌آوری شرکت ها مرتبط است. شرکت باید حداقل در دو دوره متوالی سودآور باشد و حداقل سرمایه ثبت شده آن در تابلو فرعی باید معادل با 500 میلیارد ریال باشد. اگر سرمایه شرکت‌ با میزان سرمایه کمتر در هیچکدام از این تابلوها جای نمی‌گیرند. میزان شناوری سهام این شرکت‌ها نیز مهم است و اگر از 15 درصد کمتر باشد در این تابلو جای نمی‌گیرند. این شرکت‌ها باید یک سیستم حسابداری مناسب انتخاب کنند که مورد تایید سازمان بورس باشد و در صورت‌های مالی آن‌ها، حداقل نسبت حقوق‌صاحبان سهام به کل دارایی‌ها برابر با 20 درصد باشد. باقی شرایط همانند، شرایط پذیرفته شدن در تابلوی اصلی است.

تفاوت بازار اول با دوم بورس

شرکت های حاضر در بازار دوم بورس باید سهامی عام بوده و سرمایه ثبت شده آن از 200 میلیارد ریال کمتر نباشد. درصد سهام شناور این شرکت ها نباید کمتر از ۱۰ درصد سرمایه ثبت شده باشد. براساس آخرین صورت‌های مالی سالانه حسابرسی شده، نسبت حقوق صاحبان سهام به کل دارایی‌ها، حداقل ۱۵ درصد باشد. در یک دوره مالی منتهی به پذیرش، سودآور بوده و همچنین چشم‌انداز روشنی از تداوم سودآوری و فعالیت شرکت در صنعت مربوط وجود داشته باشد. حداقل یک بازارگردان داشته باشد.

چرا شرکت ها وارد فرابورس می شوند؟

شرکت‌هایی که شرایط پذیرش در بازارهای اول و دوم بورس را ندارند، در فرابورس پذیرفته می‌شوند یا شرکت‌هایی که قبلا در بازار اول و دوم بورس فعالیت داشتند، با گذر زمان و از دست دادن شرایط خود، دیگر در این بازارها جای ندارند و وارد فرابورس می‌شوند. بازار فرابورس شامل 5 تابلو معاملاتی (بازار) متفاوت است که شرایط پذیرش در هر‌کدام از این تابلوها متفاوت با دیگری است.

ساختار فرابورس شبیه به بورس بوده و به منظور گسترش و عمق بخشی به بازار سرمایه کشور بوجود آمده است. فرابورس از شرایط و الزامات کمتری برای پذیرش شرکت ها برخوردار است. فرابورس از 5 بازار مختلف تشکیل شده است. پذیرش شرکت‌های سهامی عام در بازار اول و دوم انجام می‌شود. در بازار سوم که به آن بازار عرضه نیز می‌گویند، معاملات خاصی مثل معاملات بلوکی انجام می‌شود. پذیرش سایر اوراق بهادار صرفا در بازار چهارم یا بازار ابزارهای مالی نوین صورت می‌گیرد. آخرین بازار فرابورس نیز بازار پایه نام دارد که خود دارای سه تابلو با رنگ‌های مختلف است.

بررسی بازار اول فرابورس

در بازار اول فرابورس، معاملات سهام شرکت های سهامی عامی که حداقل ۱۰ درصد از سهام ثبت شده آن شناور بوده و حداقل دو سال از زمان بهره برداری عملیات یا ارائه خدمات آن گذشته باشد. آخرین سرمایه ثبت شدۀ آن حداقل ده میلیارد ریال باشد و زیان انباشته نداشته باشند. این شرکت ها باید مطابق اظهار نظر حسابرس، از سیستم اطلاعات حسابداری مطلوب و متناسب با فعالیت خود و شرایط پذیرش در فرابورس جهت افشاء مناسب اطلاعات برخوردار باشد. براساس آخرین صورت های مالی سالانه حسابرسی شده، نسبت حقوق صاحبان سهام به کل دارایی های آن حداقل ۱۵ درصد باشد.

انواع بازار در فرابورس

بازار دوم فرابورس چگونه شرکت ها را می پذیرد؟

در بازار دوم فرابورس همانند بازار اول، سهام شرکت‌های سهامی عام انجام بازارهای فرابورس می‌شود اما شرایط پذیرش در بازار دوم فرابورس، منعطف‌تر از بازار اول میباشد. شرکت ها باید در این بازار حداقل یک‌سال از تأسیس آنها گذشته باشد، حداقل 5 درصد از سهام ثبت‌شده آن شناور باشد، آخرین سرمایۀ ثبت شدۀ آن حداقل یک میلیارد ریال باشد.

بازار سوم فرابوس بازاری برای عرضه های بلوکی

بازار عرضه یا بازار سوم فرابورس، بستری برای انجام معاملات اوراق بهاداری است که شرایط پذیرفته شدن در فرابورس را ندارند. این بازار سازوکار ایمن و شفافی دارد و انجام معاملات را برای شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران ساده می‌کند. عرضه سهام شرکت‌های سهامی عام که در شرف تأسیس هستند، در این بازار صورت می‌گیرد.

در بازار سوم فرابورس، موارد همچون بلوک‌های سهام شرکت‌های سهامی (عام، خاص، تعاونی و …)، حق تقدم خرید سهام شرکت‌های سهامی عام، سهام ناشی از افزایش سرمایه شرکت‌های سهامی عام، امتیاز بهره‌برداری و حق ثبت اختراعات در قالب سهام شرکت‌های سهامی خاص، سهام بی‌نام شرکت‌های سهامی عام، اوراق مشارکت رهنی، اوراق مشارکت اجاره، صکوک، گواهی سپرده‌های بانکی، واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله و صندوق‌های زمین و ساختمان که در بخش‌های دیگر بازارهای فرابورس پذیرفته نشده‌اند، مورد معامله قرار می‌گیرند.

اوراق مشارکت هم بازار دارند

انواع اوراق با درآمد تضمین شده از جمله اوراق مشارکت، گواهی سپرده بانکی و… که در زمان پذیرش حداقل سه ماه تا سر رسید آنها باقی مانده باشد، قابل پذیرش در این بازار بوده به شرطی که بعد از پذیرش، معاملات دست دوم آنها منحصرا از طریق فرابورس انجام شود. امکان صدور اوراق مشارکت شرکتی و اوراق مشارکت قابل تعویض بازارهای فرابورس سهام از جمله اوراق بهادار قابل معامله در بازار اوراق مشارکت محسوب می شوند که در کنار اوراق مشارکت رهنی، اوراق مشارکت اجاره، صکوک و گواهی سپرده بانکی سرمایه گذاری عام و خاص در بازار چهارم امکان معامله را دارند.

بازار پایه چیست؟

شرکت‌هایی که مشمول ثبت نزد سازمان بورس اوراق بهادار بوده‌اند، اما امکان پذیرش در یکی از تابلوهای بورس و 4 تابلو دیگر فرابورس را نداشتند در یکی از تابلوهای بازار پایه معامله می‌شوند. پایین‌ترین سطح بازار فرابورس بازار پایه است و ساده‌ترین شرایط برای عضویت را دارد.

شرکت‌هایی که در این بازار معامله می‌شوند معمولا صورت‌های مالی شفافی ندارند و از ریسک و نوسان بالایی برخوردارند، ولی با این حال برای برخی از سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیر جذاب هستند.

در گذشته بازار پایه قبلا دارای 3 تابلو با نام‌های الف، ب و ج بود و دامنه نوسان گسترده‌ای داشت و در یک روز می‌توانست بین منفی 10 درصد تا مثبت 10 درصد نوسان کند. یعنی چیزی معادل 20 درصد نوسان در طی یک روز معاملاتی. دامنه نوسان بالا منجر‌به این شده بود تا نوسان‌گیرها و سفته‌بازان اقدام به سفته‌بازی در این بازار کرده و به راحتی قیمت‌ها را جابجا کنند. در این صورت سهامداران خرد حقیقی متحمل زیان‌های سنگینی می‌شدند. اما بعدها قوانینی تصویب شد که باعث تغییر اسم این سه تابلو به سه تابلو با رنگ‌های زرد، نارنجی و قرمز شد.

نحوه انجام معاملات در تابلو زرد

در تابلو زرد این بازار، نوسان معاملات سه درصد است. یعنی قیمت‌ها در روزهای معاملاتی می‌توانند از منفی سه درصد قیمت پایانی دیروز تا مثبت سه درصد آن تغییر کنند. در نتیجه این بازار می‌تواند هر هفته نهایت پانزده درصد نوسان قیمتی داشته باشد. در صورت برقراری صف خرید و یا صف فروش در یک جهت طی سه روز، دامنه نوسان در روز بعدی معاملاتی، به پنج درصد افزایش پیدا می‌کند و پس از آن دامنه نوسان به حالت قبل خواهد برگشت.

شرکت‌ها برای پذیرش در این تابلو باید حداقل یک صورت مالی حسابرسی شده داشته باشند و صورت‌های مالی خود را به‌طور مرتب گزارش بدهند. تعداد دفعات عدم ارائه اطلاعات نباید بیش از دو مرتبه باشد. این صورت‌های مالی باید با دستورالعمل افشای اطلاعات شرکت‌های ثبت شده نزد سازمان، مطابقت داشته باشد.

تابلو نارنجی با دامنه نوسان ده درصدی در هفته

میزان نوسان معاملات در این بازار دو درصد است. در نتیجه این بازار می‌تواند هر هفته نهایتا ده درصد نوسان قیمتی کند. در صورت برقراری صف خرید و یا صف فروش در یک جهت، طی سه روز متوالی، در روز بعدی دامنه نوسان در این تابلو به چهار درصد افزایش پیدا می‌کند و پس از آن دامنه نوسان به حالت قبل خواهد برگشت.

شرکت‌ها اگر در دوره رسیدگی و بررسی دارای شرایط پذیرش در تابلو زرد را نباشند، در این تابلو قرار می‌گیرند. اگر حسابرس قانونی در رابطه با هر یک از صورت‌های مالی شرکت، اظهار نظر مردود یا عدم اظهار نظر صادر کرده باشد، آن شرکت در تابلوی نارنجی قرار خواهد گرفت.

تابلو قرمز، شرکت های با بالاترین میزان ریسک

در این نوع بازار نوسان معاملات یک درصد است. بنابراین این بازار هر هفته می‌تواند نهایتا پنج درصد نوسان داشته باشد. در صورت برقراری صف خرید و یا صف فروش طی سه روز، دامنه نوسان در این تابلو به دو درصد افزایش پیدا می‌کند.

شرکت‌هایی در تابلو قرمز قرار می‌گیرند که 1- از طرف مراجع قضایی رای اولیه در رابطه با ورشکستگی شرکت صادر شده باشد؛ 2- رای انحلال ناشر توسط مجمع عمومی فوق‌العاده و یا مراجع قضایی صادر شده باشد و 3- شرکتی که صورت‌های مالی حسابرسی شده‌اش را در سر‌رسید دوره‌های رسیدگی شده، حداقل برای سه ماه متوالی ارائه ندهد.

بازار جدید در راه فرابورس

حسین سلاح‌ورزی، یکی از اعضای شورای عالی بورس در صفحه شخصی خود در توییتر نوشت: به زودی تابلوی جدیدی با نام «بازار هدف» راه‌اندازی می‌شود که در آن طیف وسیعی از کسب و کارهای نوین و دانش بنیان (حتی در مقیاس استارت‌آپی) امکان پذیرش خواهند داشت.

در همین زمینه فرابورس اعلام کرده است که آخرین دستورالعمل و شرایط پذیرش شرکت‌ها در این بازار به زودی اعلام می‌شود و قرار است بسیاری از پرونده‌هایی که برای فرابورس ارسال می‌شود و شرایط بازار اول و بازار دوم را احراز نمی‌کنند در بازار هدف پذیرش شود.

به نظر می رسد، با اجرای این طرح راه تازه‌ای برای تامین مالی کسب و کارهای نوآورانه در ایران گشوده خواهد شد.