ارزیابی ریسک به روش FMEA چیست؟ آنالیز حالات بالقوه خرابی و آثار آن
توقفات پیشبینینشده در خطوط تولید، خرابیهای مکرر و گهگاه مبهم تجهیزات کلیدی، کاهش ناگهانی فروش، اختلال در فرآیند کاری، همگی پیشامدهای ناخوشایندی هستند که میتوانند خسارات جدی و گهگاه غیرقابل جبرانی را به یک مجموعه وارد کنند. مدیران ارشد سازمانها همواره در جستوجوی یافتن تکنیکهایی هستند که بهترین نتایج در کوتاهترین زمان ممکن را به دنبال داشته باشد و با استفاده از آن تکنیکها بتوان رویدادهای با ریسک بالا را پیش از آنکه سبب ایجاد خسارات جدی شوند پیشبینی کرده و جهت رفع آنها اقدام نمود. هدف از به کارگیری روش آنالیز حالت و اثرات شکست، اقدام مناسب و مؤثر جهت از بین بردن یا کاهش شکستها، با توجه به اولویت آنها میباشد، همچنین تجزیهوتحلیل اثرات حالات شکست میتواند اسناد وضعیت فعلی فعالیتها درباره احتمال شکست آنها را جهت استفاده در فرایندهای آتی ثبت و ضبط نماید.
مطالعات انجامشده توسط گروه ARC بر روی 365 متخصص صنعت و مصاحبه با خبرههای صنعت نشان میدهد که 67 درصد از شرکتکنندگان در نظرسنجی از روش تجزیهوتحلیل علل ریشهای خرابی RCA ، بهعنوان متداولترین تکنیک برنامه نگهداری و تعمیرات استفاده میکنند، همچنین با توجه به این موضوع که ارزیابی ریسک به روش FMEA یکی از ابزارهای کاربردی مورداستفاده در روش RCA است و 46 درصد از خبرگان شرکتکننده در نظرسنجی از این ابزار استفاده میکنند، میتوان FMEA را بهعنوان یک ابزار انعطافپذیر و درعینحال قدرتمند جهت پیشبینی رویدادهای غیرمنتظره ارائه داد.
میزان استفاده صنایع از تکنیک RCA و FMEA
ارزیابی ریسک به روش FMEA در صنایع مختلف
ارزیابی ریسک به روش FMEA اولین بار در دهه 1940 در ارتش آمریکا معرفی شد. بااینحال، استفاده این روش زمانی افزایش یافت که مأموریتهای فضایی سرنشیندار در دهه 1960 آغاز شد. سپس FMEA بهعنوان یک روش کاهش ریسک در بسیاری از صنایع به کار گرفته شد تا جایی که استانداردهای خاصی تدوین شده است تا اطمینان حاصل شود که خطرات مناسب بهدرستی تعریفشدهاند و کنترل آنها قابلاجرا است.
صنعت خودروسازی
صنعت خودرو تا اواخر دهه 1970 بهطور گسترده FMEA را به کار نگرفت. بعدازآن شرکت Ford Motor این تکنیک را برای موارد ایمنی و نظارتی برای بهبود طراحی و تولید خودرو بهویژه در پاسخ به مسائل مربوط به مخزن سوخت Ford Pinto معرفی کرد، موفقیتی که فورد با FMEA کسب کرد در سراسر صنعت گسترش یافت و اکنون بخشی از الزامات خاص همه شرکتهای خودروسازی است. استانداردی که برای صنایع خودروسازی مورداستفاده قرار میگیرد، SAE J1739 میباشد.
صنعت هوافضا
در صنعت هوافضا عوامل خطرساز بسیار و اغلب فاجعهبار هستند؛ مرجع استاندارد مورداستفاده برای همه شیوههای کاربردهای غیر خودرویی استاندارد ARP5580 در نظر گرفتهشده است. تمرکز FMEA هوافضا بر این است که سازمانها ایمنی و قابلیت اطمینان عناصر سیستم را بهعنوان بخشی از فرایندهای بهبود محصول ارزیابی کنند. رویکرد کلی FMEA سنتی است، اگرچه اغلب آنالیز حالات خرابی و اثرات بحرانی آن برای در نظر گرفتن اهمیت استفاده میشود.
صنعت نیرو
در سالهای اخیر در کشورهای توسعهیافته و درحالتوسعه قابلیت اطمینان، در دسترس بودن، قابلیت نگهداری و پشتیبانی (RAMS) و همچنین تجزیهوتحلیل ریسک، به مسائل بزرگی در صنایع نیرو تبدیلشده است. دلایل عمده نارضایتی مشتریان، اغلب ناشی از خرابیهای غیرمنتظره است که منجر به هزینههای پیشبینینشده در نیروگاه حرارتی شده است. بااینحال، با ادغام مناسب RAMS و تجزیهوتحلیل ریسک با استفاده از روش FMEA در هر یک فرآیندهای نگهداری در نیروگاه حرارتی، میتوان تعداد شکستها و پیامدهای آنها را به میزان قابلتوجهی کاهش داد.
صنعت پتروشیمی
میزان رخداد سوانح در صنایع پتروشیمی بسیار زیاد است. آنالیز حالات شکست و تجزیهوتحلیل اثرات آن (FMEA) روش سیستماتیکی است که میتواند خطرات سیستمها در این صنایع را از فاز طراحی مفهومی تا فاز دسترسی به سیستم تجزیهوتحلیل کرده، خرابیها در مرحله طراحی را تشخیص دهد و اقدامات کنترلی و اصلاحی برای کاهش اثرات شکست را تعیین نماید.
صنعت نرمافزار
تمرکز FMEA نرمافزار (SWFMEA)، ارزیابی خطرات منحصربهفرد با تمایز بین اجزا، ماژولها و عملکردهای پرخطر و کمخطر است. این رویکرد توسعه ریسک محور سیستمهای فشرده نرمافزاری را ممکن میسازد.
FMEA واقعی ممکن است در مراحل مختلف توسعه نرمافزار انجام شود مانند تجزیهوتحلیل، طراحی، کدگذاری، تست ماژول، تست سیستم و آزمایش نهایی (آزمون میدانی) و رویکرد واقعی همان رویکرد کلی است. بااینحال، در بیشتر موارد SWFMEA منطق FMEA Design را دنبال میکند.
صنایع شیمیایی و دارویی
در هر دو صنعت شیمیایی و دارویی مدیریت ریسک بسیار مهم است. این ریسک از طریق یک روش رسمی مدیریت ریسک که شامل برنامهریزی، طراحی و فرایند یک پروژه خاص است، کاهش مییابد.
با توجه به کاربرد گسترده ارزیابی ریسک به روش FMEA در صنایع مختلف میتوان نتیجه گرفت که FMEA ابزاری انعطافپذیر و قدرتمند است و در هر صنعتی بدون در نظر گرفتن نوع محصول و یا فرایند جهت کاهش و ارزیابی ریسک میتواند مورداستفاده قرار میگیرد.
مزایای استفاده از ارزیابی ریسک به روش FMEA
زمانی که این تکنیک بهدرستی انجام شود، شرایط زیر را به وجود میآورد:
- اطمینان از اینکه تمامی ریسکهای منطقی سریعاً شناساییشدهاند و اقدامات مناسب انجامشده است
- مشخص شدن اولویتها جهت انجام اقدامات بهبود محصول و فرآیند
- کاهش ضایعات، کار مجدد و هزینههای تولید
- حفظ دانش محصول و فرآیند
- کاهش میزان خرابیها و هزینههای پس از فروش
- مستندسازی ریسکها و اقدامات برای طرحها یا فرآیندهای آینده
مراحل انجام ارزیابی ریسک به روش FMEA
یک فرایند مدیریت و ارزیابی ریسک به روش FMEA شامل دو مرحله است: تکمیل فرم FMEA و سپس ادغام نتایج فرم FMEA در اجرای پروژه. مرحله اول دارای سهگام اساسی است که هرکدام شامل تکمیل ستونهای مختلف در فرم FEMA است (جدول1).
گام اول: شناسایی حالات خرابی:
درزمینهی مدیریت ریسک، حالتهای شکست معادل رویدادهای خطر خرابی تجهیز و ریسک دارایی هستند. در طی این مرحله، همه حالتهای احتمالی خرابی در جدول FMEA در نظر گرفته میشوند و به هرکدام از حالات خرابی یک درجه شدت اختصاص داده میشود. برای مثال طبق جدول 2 درصورتیکه خرابی بدون هشدار اولیه و بهصورت بسیارپرخطرباشد عدد 10 و درصورتیکه خرابی فاقد اثر باشد عدد 1 در جدول شماره 1 و درستون مربوط به اثر (شدت) به آن حالت خرابی اختصاص داده میشود.
گام دوم: برآورد احتمال وقوع هر ریسک: این گام شامل شناسایی علل و احتمال آنها است.
برای نمونه طبق جدول 2، درصورتیکه احتمال وقوع خرابی فوقالعاده زیاد باشد عدد 10 و زمانی که احتمال وقوع خرابی فوقالعاده کم باشد، عدد 1 در جدول 1 و درستون مربوط بهاحتمال وقوع مربوط به آن خرابی درج میشود.
گام سوم: تعیین نحوه تشخیص وقوع حالات خرابی است: درواقع اطمینان از امکان تشخیص زودهنگام بسیار مهم است. برای مثال طبق جدول 2، درصورتیکه خرابی غیرقابلشناسایی باشد عدد 10 و اگر خرابی بهراحتی قابلتشخیص باشد عدد 1 در جدول 1 و در ستون مربوط به تشخیص در نظر گرفته میشود.
پس از اتمام تجزیهوتحلیل، میتوان مرحله دوم فرآیند FMEA را آغاز کرد. در این مرحله عدد اولویت ریسک (RPN) برای هر حالت خرابی محاسبه میشود و اقداماتی در راستای کاهش اثرات خرابی مستند میشوند. RPN در حقیقت ریسکها را ازنظر میزان اهمیت اولویتبندی میکند و بنابراین این اجازه را میدهد تا ابتدا بر ریسکها با بالاترین میزان تأثیر متمرکز شد.
دانلود مقالات ISI درباره آنالیز ریسک + ترجمه فارسی
آنالیز ریسک (Risk analysis) تکنیکی است که برای شناسایی و ارزیابی مولفهها و عواملی که ممکن است موفقیت یک پروژه یا دستیابی به یک هدف را به مخاطره بیندازند، مورد استفاده قرار می گیرد. نام دیگر این فرایند، «آنالیز حوادث پروژه» است. این فرایند نیازمند انجام یک تجزیه و تحلیل هزینه-سود است. فرایند هزینه-سود می بایست در بازنگری ویژگیها و مزایای یک دارایی یا فرایند دخیل باشد. بخشی از بازنگری یک پروژه، تعیین هزینههای آن است. این هزینهها عبارتند از هزینههای تامین و توسعه؛ یعنی هزینههای عملیاتی و نگهداری و. . . ، هزینههای مستندسازی، هزینههای آموزشی نیروی انسانی، هزینه زیرساختها، هزینه بروزآوری، هزینههای جابجایی و مانند آن. تمامی این هزینهها مستلزم جنبههای مادی و معنوی است. افراد مختلف از یک ریسک مشخص، برداشتهایی گوناگون دارند. برآورد میزان ریسک از سوی افراد غیرعلمی با نتایج آماری و معادلات ریاضی ریسک همخوانی ندارد. مفهوم ریسک دو جنبه گوناگون را در بر میگیرد: برداشت افراد غیرعلمی از میزان ریسک که به آن ریسک ذهنی(یا درکی) میگویند. برآورد علمی بر پایه اطلاعات آماری از میزان ریسک، که به آن ریسک واقعی میگویند. ریسک ذهنی ممکن است بیشتر یا کمتر از ریسک واقعی باشد. ارزیابی ریسک ممکن است آگاهانه یا ناآگاهانه صورت گیرد. در این بین عواملی وجود دارند که بر قضاوت ناصحیح افراد مؤثر هستند و برای اصلاح سطح ریسک پذیری، لازم است این عوامل شناخته شوند. نخستین گام اجرای فرایند ارزیابی ریسک، شناسایی تمامی داراییهای اطلاعاتی موجود در حوزه مورد بررسی است تا پس از آن بتوان ریسکهای متوجه هر یک از آنها را بطور کامل مشخص نمود. اگرچه توجه به تمامی مولفههای هزینهای برای تصمیم گیری در زمینه اجرای یک پروژه بسیار مهم است، ولی این هزینههای اجرایی تنها یک متغیر است. هزینه عدم اجرای یک پروژه نیز متغیر دیگری است که میبایست در فرایند تجزیه و تحلیل مورد توجه قرار گیرد. چنانچه اجرای پروژه با تاخیر مواجه شده یا مورد تصویب قرار نگیرد، چه اثراتی بر سازمان خواهد داشت؟ عدم پیشرفت پروژه چه تاثیراتی بر مزیتهای رقابتی سازمان دارد؟ چگونه می تواند توانایی شرکت در دستیابی به اهداف و ماموریتها را تحت تاثیر قرار دهد؟ در حالت کلی، هر جا که پول یا منابعی صرف میشود می بایست ارزیابی ریسک انجام شود. این امر سبب میشود که اجرا یا عدم اجرای پروژه با دلایل موجه همراه بوده و مدیر تلاش خود را جهت اتخاذ تصمیم درست انجام داده است. خروجی فرایند تحلیل ریسک دو بار مورد استفاده قرار می گیرد. بار نخست در زمان اتخاذ تصمیم است. مورد دوم در زمان ارائه نتایج تصمیم به شخص ثالث یا شریک بیرونی است و مدیر ناچار است تا فرایند تصمیم گیری خود را به وی ارائه دهد. در مجموع باید گفت که اجرای فرایندهای تحلیل و ارزیابی ریسک، درک و تجسم مناسبی از کسب و کار بدست می دهد.
در این صفحه تعداد 1107 مقاله تخصصی درباره آنالیز ریسک که در نشریه های معتبر علمی و پایگاه ساینس دایرکت (Science Direct) منتشر شده، نمایش داده شده است. برخی از این مقالات، پیش تر به زبان فارسی ترجمه شده اند که با مراجعه به هر یک از آنها، می توانید متن کامل مقاله انگلیسی همراه با ترجمه فارسی آن را دریافت فرمایید.
در صورتی که مقاله مورد نظر شما هنوز به فارسی ترجمه نشده باشد، مترجمان با تجربه ما آمادگی دارند آن را در اسرع وقت برای شما ترجمه نمایند.
Keywords: آنالیز ریسک; Bayesian networks; Systems modeling; Algorithms; Reliability assessment; Risk analysis; Infrastructure systems
Keywords: آنالیز ریسک; knowledge management; knowledge management strategy; government human capital management; gap analysis; risk analysis; OCAI;
Keywords: آنالیز ریسک; Dams; Risk analysis; Computational methods; Safety management; Hydraulic structures;
مدیریت ریسک چیست و چرا اهمیت دارد؟
مدیریت ریسک یا مدیریت خطر فرآیند شناسایی، ارزیابی و کنترل تهدیدات برای سرمایه و درآمد یک سازمان است. این خطرات از منابع مختلفی از جمله عدم قطعیتهای مالی، بدهیهای قانونی، مسائل فناوری، خطاهای مدیریت استراتژیک، حوادث و بلایای طبیعی ناشی میشوند. با دانشگاه کسبوکار همراه باشید.
یک برنامه مدیریت ریسک موفق به سازمان کمک میکند تا طیف کاملی از ریسکهایی را که با آن مواجه است در نظر بگیرد. مدیریت خطر همچنین رابطه بین ریسکها و تأثیرات آبشاری که میتوانند بر اهداف استراتژیک سازمان داشته آنالیز ریسک چیست ؟ باشند را بررسی میکند.
هدف این نوع مدیریت چیست
این رویکرد کلنگر برای مدیریت خطر، به دلیل تأکید بر پیشبینی و درک ریسک در سراسر سازمان، گاهی اوقات به عنوان مدیریت خطرسازمانی توصیف میشود. علاوه بر تمرکز بر تهدیدهای داخلی و خارجی، مدیریت خطرسازمانی (ERM) بر اهمیت مدیریت خطر مثبت تأکید دارد. ریسکهای مثبت فرصتهایی هستند که میتوانند ارزش کسبوکار را افزایش دهند یا برعکس، در صورت عدم استفاده به سازمان آسیب بزنند. در واقع، هدف هر برنامه مدیریت ریسک حذف تمام ریسک نیست، بلکه حفظ و افزودن ارزش شرکت با اتخاذ تصمیمات ریسک هوشمند است.
فورستر میگوید: “ما ریسکها را مدیریت نمیکنیم تا ریسک نداشته باشیم. ما ریسکها را مدیریت میکنیم تا بدانیم کدام ریسکها ارزش پذیرش دارند، کدام یک ما را به هدفمان میرساند، کدام یک از آنها به اندازه کافی مهم هستند تا حتی آنها را بپذیریم.” آلا والنته، تحلیلگر ارشد تحقیق، متخصص حاکمیت، ریسک و انطباق.
بنابراین، یک برنامه مدیریت ریسک باید با استراتژی سازمانی در هم آمیخته شود. برای پیوند آنها، رهبران مدیریت خطر ابتدا باید ریسکپذیری سازمان را تعریف کنند. یعنی میزان ریسکی که برای تحقق اهدافش مایل به پذیرش آن است.
تحمل ریسک
مایک چاپل، مدیر ارشد فناوری اطلاعات دانشگاه نوتردام، در مقاله خود در مورد ریسکپذیری در مقابل تحمل ریسک توضیح داد، وظیفه بزرگ این است که پس از آن تعیین کنیم که “کدام ریسکها در ریسکپذیری سازمان قرار میگیرند و کدام یک نیاز به کنترلها و اقدامات اضافی قبل از اینکه قابل قبول باشند، دارند.”
برخی از ریسکها بدون نیاز به اقدام بیشتر پذیرفته میشوند. سایر موارد کاهش داده میشوند، با آنها به اشتراک گذاشته میشوند یا به طرف دیگری منتقل میشوند یا به طور کلی از آنها اجتناب میشود.
هر سازمانی با خطر رویدادهای غیرمنتظره و مضری مواجه است که میتواند برایش هزینه داشته باشد یا باعث تعطیلی آن شود. ریسکهای انجام نشده نیز میتواند باعث دردسر شود، زیرا شرکتهایی که توسط نیروگاههای دیجیتالی متولد شده، مانند آمازون و نتفلیکس مختل شدهاند، تأیید میکنند. این راهنمای مدیریت ریسک در دانشگاه کسبوکار یک مرور کلی از مفاهیم کلیدی، الزامات، ابزارها، روندها و بحثهایی که این حوزه پویا را هدایت میکنند، ارائه میکند.
چرا مدیریت ریسک مهم است؟
مدیریت خطر شاید هرگز به اندازه اکنون مهم نبوده است. خطراتی که سازمانهای مدرن با آن روبرو هستند پیچیدهتر شدهاند که با سرعت سریع جهانیشدن تقویت شده است. خطرات جدید به طور مداوم در حال ظهور هستند که اغلب به استفاده فراگیر از فناوری دیجیتال مربوط میشوند و توسط آن ایجاد میشوند. تغییرات اقلیمی توسط کارشناسان خطر، لقب “ضریب افزایش تهدید” داده شده است.
یک خطر خارجی اخیر که خود را به عنوان یک موضوع زنجیره تأمین در بسیاری از شرکتها نشان داد، همهگیری ویروس کرونا بود. این ویروس به سرعت به یک تهدید وجودی تبدیل شد که بر سلامت و ایمنی کارکنان آنها، ابزار انجام تجارت، توانایی تعامل با مشتریان تأثیر میگذارد.
کسبوکارها به سرعت در برابر تهدیدات ناشی از همهگیری تغییراتی ایجاد کردند. اما، در آینده، آنها با خطرات جدیدی دست و پنجه نرم میکنند، از جمله اینکه چگونه یا اینکه آیا باید کارمندان را به دفتر بازگردانند یا نه و چه کاری باید انجام شود تا زنجیره تأمین آنها کمتر در برابر بحران آسیبپذیر باشد.
ریسک و کوید
از آنجایی که جهان همچنان با دید کووید-19 فکر میکند، شرکتها و هیئت مدیره آنها نگاهی تازه به برنامههای مدیریت ریسک خود دارند. آنها در حال ارزیابی مجدد قرار گرفتن در معرض خطر و بررسی فرآیندهای ریسک هستند. آنها در حال بررسی این موضوع هستند که چه کسانی باید در مدیریت خطر مشارکت داشته باشند.
شرکتهایی که در حال حاضر رویکردی واکنشی برای مدیریت خطر دارند، محافظت در برابر ریسکهای گذشته و تغییر رویهها پس از اینکه یک ریسک جدید باعث آسیب میشود را به عنوان مزیتهای رقابتی یک رویکرد فعالتر در نظر میگیرند. علاقه زیادی به حمایت از پایداری، انعطاف پذیری و چابکی سازمانی وجود دارد. شرکتها همچنین در حال بررسی این هستند که چگونه فناوریهای هوش مصنوعی و پلتفرمهای پیچیده حاکمیت، ریسک و انطباق (GRC) میتوانند مدیریت خطر را بهبود بخشند.
صنایع مالی در مقابل صنایع غیرمالی
در بحث مدیریت ریسک، بسیاری از کارشناسان خاطرنشان میکنند که در شرکتهایی که به شدت تحت نظارت هستند و تجارت آنها ریسکی است، مدیریت خطر یک کار رسمی است.
برای مثال، بانکها و شرکتهای بیمه مدتهاست که بخشهای ریسک بزرگی دارند که معمولاً توسط یک افسر ارشد ریسک (CRO) اداره میشود، عنوانی که هنوز در خارج از صنعت مالی نسبتاً غیر معمول است. علاوه بر این، ریسکهایی که شرکتهای خدمات مالی با آنها مواجه هستند، ریشه در اعداد دارند. بنابراین میتوان با استفاده از فناوری شناخته شده و روشهای بالغ و کمیت به طور مؤثر آنها را تحلیل کرد. سناریوهای ریسک در شرکتهای مالی را میتوان با کمی دقت مدل سازی کرد.
مدیریت ریسک سنتی در مقابل مدیریت ریسک سازمانی
مدیریت خطر سنتی این روزها در مقایسه با مدیریت خطرسازمانی، مورد انتقاد شدیدی قرار دارد. هدف هر دو رویکرد کاهش خطراتی است که میتواند به سازمانها آسیب برساند. هر دو بیمه میخرند تا در برابر طیف وسیعی از خطرات محافظت کنند. مثلاً از خسارت ناشی از آتشسوزی و سرقت گرفته تا مسئولیت سایبری. هر دو به راهنماییهای ارائه شده توسط نهادهای استاندارد اصلی پایبند هستند. اما کارشناسان استدلال میکنند که مدیریت ریسک سنتی فاقد طرز فکر و مکانیسمهای مورد نیاز برای درک ریسک به عنوان بخشی جدایی ناپذیر از استراتژی و عملکرد سازمانی است.
در مدیریت خطرسازمانی، مدیریت ریسک یک تلاش مشترک، متقابل و با تصویر بزرگ است. یک تیم ERM که میتواند به اندازه پنج نفر باشد، با رهبران و کارکنان واحد تجاری کار میکند تا آنها را توضیح دهد، به آنها کمک کند تا از ابزارهای مناسب برای فکر کردن در مورد خطرات، جمعآوری آن اطلاعات و ارائه آن به رهبری اجرایی و هیئت مدیره سازمان استفاده کنند.
اعتبار
شینکمن گفت که داشتن اعتبار نزد مدیران در سرتاسر شرکت برای رهبران ریسک ضروری است.
او گفت که این نوع از کارشناسان به طور فزایندهای از پیشینه مشاوره میآیند یا “ذهنیت مشاورهای” دارند و درک عمیقی از مکانیک تجارت دارند. بر خلاف مدیریت خطر سنتی که در آن رئیس ریسک معمولاً به CFO گزارش میدهد، روسای تیمهای مدیریت خطر شرکت (چه عنوان مدیر ارشد ریسک یا یک عنوان دیگر را داشته باشند) به مدیران عامل خود گزارش میدهند، تأییدی که بخشی از استراتژی کسبوکار ریسکی است.
در تعریف نقش افسر ارشد ریسک، تحقیقات Forrester بین CRO های معاملاتی که معمولاً در برنامههای مدیریت خطر سنتی یافت میشوند و CRO های متحول کننده که از رویکرد ERM استفاده میکنند، تمایز قائل میشود. طبق گفته Forrester، اولیها در شرکتهایی کار میکنند که ریسک را به عنوان مرکز هزینه و مدیریت خطر را به عنوان یک بیمهنامه میبینند. آنها بر شهرت برند شرکت خود تمرکز میکنند، ماهیت افقی ریسک را درک میکنند و ERM را به عنوان “مقدار مناسب ریسک مورد نیاز برای رشد” تعریف میکنند.
گریز از ریسک
ریسک گریزی یکی دیگر از ویژگیهای سازمانهای سنتی مدیریت ریسک است. اما همانطور که والنته اشاره کرد، شرکتهایی که خود را ریسک گریز و ریسکپذیری پایین تعریف میکنند، گاهی اوقات در ارزیابی ریسکشان دور از انتظار هستند.
والنته گفت: “بسیاری از سازمانها فکر میکنند اشتهای ریسک پایینی دارند، اما آیا برنامههایی برای رشد دارند؟ آیا محصولات جدیدی عرضه میکنند؟ آیا نوآوری مهم است؟ همه اینها استراتژیهای رشد هستند و بدون ریسک نیستند.”
فرآیند مدیریت ریسک
رشته مدیریت خطر مجموعهای از دانش را منتشر کرده است که سازمانها باید چهکارهایی را برای مدیریت خطر انجام دهند. یکی از شناختهشدهترین منابع استاندارد ISO 31000، مدیریت خطر است. این مجموعهای از دستورالعملها است که توسط سازمان بینالمللی استاندارد، یک نهاد استاندارد که معمولاً به عنوان ISO شناخته میشود، تهیه شده است.
فرآیند مدیریت خطر پنج مرحلهای ISO شامل موارد زیر است و میتواند توسط هر نوع نهادی مورد استفاده قرار گیرد:
- خطرات را شناسایی کنید
- احتمال و تأثیر هر یک را تجزیهوتحلیل کنید.
- اولویتبندی ریسکها بر اساس اهداف تجاری شرایط خطر را درمان کنید (به آنها پاسخ دهید).
- نتایج را پایش کرده و در صورت لزوم تنظیم کنید.
مراحل ساده هستند، اما کمیتههای مدیریت ریسک نباید کار مورد نیاز برای تکمیل فرآیند را دست کم بگیرند. برای شروع، نیاز به درک کاملی از آنچه که سازمان را وادار میکند، دارند. هدف نهایی، ایجاد مجموعهای از فرآیندها برای شناسایی ریسکهایی است که سازمان با آن مواجه است. احتمال و تأثیر این خطرات مختلف، چگونگی ارتباط هر یک با حداکثر ریسکی که سازمان مایل به پذیرش آن است و اقداماتی که باید برای حفظ و نگهداری انجام شود. افزایش ارزش سازمانی
نقل قول
گرگ ویت، کارشناس ریسک، مهندس امنیت ارشد صنایع هانتینگتون اینگالز و معمار چارچوبهای انستیتوی ملی استاندارد و فناوری (NIST) در زمینه امنیت سایبری، میگوید: برای در نظر گرفتن اینکه چه چیزی ممکن است اشتباه پیش برود، باید با آنچه باید درست پیش برود، شروع کنید. مانند حریم خصوصی و خطرات نیروی کار.
ویت گفت: هنگام شناسایی خطرات، درک این نکته مهم است که طبق تعریف، چیزی فقط در صورتی یک خطر است که تأثیر داشته باشد. برای مثال، طبق دستورالعمل گزارش بین سازمانی NIST (NISTIR 8286A) در مورد شناسایی خطر امنیت سایبری در آنالیز ریسک چیست ؟ ERM، چهار عامل زیر باید برای یک سناریوی ریسک منفی وجود داشته باشد:
- دارایی یا منابع ارزشمندی که ممکن است تحت تأثیر قرار گیرد؛
- منبع اقدام تهدیدآمیز که علیه آن دارایی عمل میکند.
- یک وضعیت یا آسیبپذیری از قبل موجود که آن منبع تهدید را قادر میسازد تا عمل کند .
- و برخی از اثرات مضری که از منبع تهدید که از آن آسیبپذیری سوءاستفاده میکند، رخ میدهد .
در حالی که معیارهای NIST به ریسکهای منفی مربوط میشود، فرآیندهای مشابهی را میتوان برای مدیریت ریسکهای مثبت اعمال کرد.
از بالا به پایین، پایین به بالا
ویت گفت که در شناسایی سناریوهای ریسکی که میتوانند اهداف سازمان را مختل یا تقویت کنند، بسیاری از کمیتههای ریسک اتخاذ رویکردی از بالا به پایین و پایین به بالا را مفید میدانند. در تمرین از بالا به پایین، رهبری فرآیندهای حیاتی سازمان را شناسایی میکند و با ذینفعان داخلی و خارجی همکاری میکند تا شرایطی را که میتواند مانع آنها شود را تعیین کند. دیدگاه پایین به بالا با منابع تهدید (زلزله، رکود اقتصادی، حملات سایبری و غیره) شروع میشود و تأثیر بالقوه آنها را بر داراییهای حیاتی در نظر میگیرد.
- ریسک استراتژیک (بهعنوانمثال، شهرت، روابط با مشتری، نوآوریهای فنی)؛
- خطر مالی و گزارشگری (بهعنوانمثال، بازار، مالیات، اعتبار)؛
- ریسک انطباق و حاکمیت (بهعنوانمثال، اخلاق، مقررات، تجارت بینالمللی، حریم خصوصی)؛
- و ریسک عملیاتی (بهعنوانمثال، امنیت و حریم خصوصی فناوری اطلاعات، زنجیره تأمین، مسائل کارگری، بلایای طبیعی)
به گفته پل کروان، کارشناس انطباق، یکی دیگر از راههای دستهبندی ریسکها برای کسبوکارها این است که آنها را در چهار نوع ریسک اساسی زیر برای کسبوکارها قرار دهند: ریسکهای مردم، ریسکهای تسهیلات، ریسکهای فرآیند و ریسکهای فناوری.
وظیفه نهایی در مرحله شناسایی ریسک این است که سازمانها یافتههای خود را در یک ثبت ریسک، ثبت کنند. این به ردیابی ریسکها از طریق چهار مرحله بعدی فرآیند مدیریت ریسک کمک میکند. نمونهای از چنین ثبت ریسک را میتوان در گزارش NISTIR 8286A که در بالا ذکر شد یافت.
استانداردها و چارچوبهای مدیریت ریسک
همانطور که قوانین انطباق دولت و صنعت در دو دهه گذشته گسترشیافته است، بررسی نظارتی و در سطح هیئت مدیره روی شیوههای مدیریت ریسک شرکت نیز آنالیز ریسک چیست ؟ افزایشیافته است. تجزیهوتحلیل ریسک، ممیزی داخلی، ارزیابی ریسک و سایر ویژگیهای مدیریت ریسک را جزء اصلی استراتژی کسبوکار قرار داده است. چگونه یک سازمان میتواند همه اینها را کنار هم بگذارد؟
چارچوبهای به شدت توسعهیافته (در حال تکامل) توسعهیافته توسط حوزه مدیریت خطر کمک خواهد کرد.
محدودیتهای مدیریت ریسک
شکستهای مدیریت خطر اغلب به سوء رفتار عمدی، بیاحتیاطی فاحش یا مجموعهای از رویدادهای ناگوار تبدیل میشوند که هیچکس نمیتوانست پیشبینی کند. اما، همانطور که جورج لاتون، روزنامهنگار فناوری، در بررسی شکستهای رایج مدیریت خطر اشاره کرد، اشتباه مدیریت خطر اغلب به دلیل اشتباهات قابل اجتناب و تعقیب سود بیسابقه است.
دانشگاه کسبوکار اطلاعات بروز دنیا در خصوص مدیریت کسبوکار به شما ارائه میدهد. نظرهای خودتان را برای ما بنویسید.
ارزیابی و تحلیل ریسک های پروژه با استفاده از رویکرد تلفیقی مدیریت ریسک استاندارد PMBOK و تکنیک RFMEA
یکی از معضلات موجود در زمینه مدیریت پروژه، انحراف هزینه و زمان پروژه با مقدار برآوردی آنها می باشد. علت اصلی این انحرافات، وقوع ریسک هایی است که در طول اجرای یک پروژه رخ می دهند. در همین راستا فرایند مدیریت ریسک ارائه شده در استاندارد PMBOK می تواند رویکردی برای مقابله با این مشکل باشد که با توجه به ماهیت نامطمئن پروژه ها و لزوم صرف بهینه منابع، دارای اهمیت انکارناپذیری خواهد بود. همچنین یکی از روش هایی که از طریق آن با صرف زمان و هزینه کم میتوان ریسک های یک پروژه را رتبه بندی نمود تکنیک RFMEA می باشد. در این مقاله تحلیل ریسک پروژه میدان نفتی آزادگان شمالی، بر اساس یک مدل تلفیقی از فرایند مدیریت ریسک استاندارد PMBOK و تکنیک RFMEA انجام شده است. بدین منظور در ابتدا ریسک های پروژه شناسایی و با استفاده از تکنیک RFMEA رتبه بندی می شوند. سپس به وسیله نرم افزار PERTMASTER شبیه سازی زمان و هزینه پروژه به عمل می آید و در نهایت استراتژی های پاسخ برای ریسک های بحرانی تعیین می گردند.
کلیدواژهها
- شناسایی ریسک
- تحلیل کیفی ریسک
- تحلیل کمی ریسک
- پاسخ به ریسک
- تجزیه و تحلیل حالات خطا و آثار ریسک
20.1001.1.22518029.1390.9.23.1.2
عنوان مقاله [English]
Project Risk Evaluation and Analysis Using Risk Management Based on PMBOK Standard and RFMEA Technique
نویسندگان [English]
- Akbar Alam Tabriz 1
- Ehsan Hamzehi 2
چکیده [English]
One of the most important problems in project management is the undesirable time and cost variances of projects which are not considered before the project implementation. This problem is the result of the risks, occurring in the length of the project implementation. In this case, Risk Management based on PMBOK standard can be proposed as a methodology that is so vital because of uncertain nature of projects and necessity of best resources usage. Also, one of the best methods to prioritize the risks quickly and accurately is Risk Failure Mode & Effect Analysis. In this article, risk assessment is presented by an integrated model based on Risk Management process آنالیز ریسک چیست ؟ of PMBOK standard and RFMEA technique in North Azadegan Oil Field Project.
Therefore, in order to achieve the purpose of this article, the risks of a project are identified, firstly. Then, they are prioritized by RFMEA technique. The third step focuses on simulating the project by Pert master software. Finally, the response strategies for each high-priority risk are determined.
مدیریت ریسک چیست؟ انواع ریسک و روش های ارزیابی آن
اگر انسانهای ریسک پذیر وجود نداشتند، شاید الان نه هواپیمایی وجود داشت، نه کشتی و نه حتی ماشین و ما همچنان با پای پیاده یا حیوانات رفت و آمد میکردیم! ریسک کردن یکی از بهترین ویژگیهای ما انسانهاست؛ اما بدون مدیریت ریسک، احتمال اینکه با هربار خطر کردن ضرر کنیم، خیلی بیشتر میشود.
اکثر سازمانها روال کاری مشخصی دارند و خارج از آن کار نمیکنند و هیچ کار جدیدی برای سازمان انجام نمیدهند. این موضوع باعث میشود بعد از مدتی از رقبای ریسک پذیر خود جا بمانند و کمکم از بازار حذف شوند. اما اگر بخواهیم بدون حساب و ارزیابی ریسک کنیم، تنها زمینه شکست خود را فراهم کردهایم و ممکن است هرآنچه اکنون داریم را هم از دست بدهیم. مدیریت ریسک به شما کمک میکند بدانید چه زمانی باید خطر کنید و از چه راهی وارد شوید تا احتمال شکست را به حداقل برسانید. در این مقاله به صورت کامل درباره ریسک و مدیریت آن صحبت میکنیم.
ریسک چیست؟
همه اتفاقات در زندگی ما ریسک است و با عدم قطعیت سروکار دارد. با هر انتخابی که میکنیم و هر کاری که انجام میدهیم، ممکن است نتایج مختلفی به دست آوریم؛ اما در واقع ما آن کار را برای دریافت یکی از نتایج انجام میدهیم.
به عنوان مثال تصور کنید کارمند شما قصد دارد برای حقوق بیشتر درخواست دهد. احتمالات مختلفی برای پاسخ شما وجود دارد؛ ممکن است به او نه بگویید، ممکن است عصبانی شوید و او را اخراج کنید و در نهایت احتمال اینکه به درخواست او پاسخ مثبت بدهید نیز وجود دارد. او ریسک میکند و این درخواست را میدهد؛ به این امید که به جای اخراج یا نه شنیدن، از شما پاسخ مثبت بگیرد. مدیریت ریسک یعنی بررسی کند که چه کارها یا حرفهایی باعث افزایش احتمال موافقت شما با افزایش حقوق او میشود.
با تعریف ریسک متوجه میشویم که تقریبا هرکاری که انجام میدهیم، یک ریسک است، زیرا مطمئن نیستیم نتیجه همان چیزی میشود که انتظار داریم.
انواع ریسک در کسب و کار
بدون ریسک در کسب و کار نمیتوانید دستاورد جدیدی داشته باشید و بدون دستاورد جدید، در سکون باقی خواهید ماند. سکون به همان اندازهای که برای آب ضرر دارد و آن را به مرداب تبدیل میکند، برای سازمان هم مضر است.
در ادامه انواع ریسکهایی که مدیران سازمان برای دستیابی به اهداف در زمینههای مختلف انجام میدهند را نام بردهایم.
- ریسک در رقابت با رقبای سازمان با نوآوری و ایجاد تغییرات.
- ریسک اقتصادی که با تغییر شرایط اقتصادی، سیاسی و… ایجاد میشود.
- ریسک در فرآیندها که با تغییر و بهینهسازی در سفر مشتری در کسب و کار ایجاد میشود.
- ریسک استراتژی زمانی ایجاد میشود که در سازمان خود و روند کار آن تغییرات اساسی ایجاد میکنید.
- ریسک پروژه شامل خطرهایی است که هنگام انجام یک پروژه با آن مواجه میشوید.
- ریسک نوآوری که با هر نوآوری در سازمان ایجاد میشود؛ زیرا تا پیش از آزمون و خطا هیچوقت نمیدانیم نوآوری سازمانی ایجاد شده بازخورد مثبت دارد یا منفی.
انواع ریسک را میتوان به دو دسته درون سازمانی و برون سازمانی تقسیم کرد. به عنوان مثال زمانی که ریسک نوآوری انجام میدهید، در سازمان خود ریسک کردهاید. اما زمانی که بخاطر شرایط اقتصادی، احتمال کاهش فروش سازمان به وجود میآید، ریسکی که ناشی از عوامل برونی است، رخ میدهد.
منظور از مدیریت ریسک چیست؟
از آنجایی که همه جا ریسک وجود دارد، ما در هر لحظه از زندگی به مدیریت ریسک نیاز داریم. اما اگر بخواهیم تعریف مدیریت رسیک را به صورت تخصصی در حوزه کسب و کار بیان آنالیز ریسک چیست ؟ کنیم، باید بگوییم:
مدیریت ریسک یعنی فرآیندی که در آن ریسکها را بشناسیم و آنها را به گونهای مدیریت کنیم که کمترین میزان آسیب را به سازمان وارد کنند یا بهترین نتیجه را داشته باشند.
تصور کنید من میخواهم به جایی که تاکنون نرفتهام، مسافرت کنم. ریسکهای مختلفی وجود دارد؛ مثل احتمال تصادف، گم کردن مسیر، خراب شدن ماشین و هزار احتمال دیگر. مدیریت ریسک یعنی من پیش از سفر ماشین را چک کنم و از سلامت آن مطمئن شوم. مسیری که قصد عبور از آن را دارم، روی نقشه ببینم و با احتیاط رانندگی کنم. در این صورت باز هم ریسک وجود دارد، اما احتمال وقوع آن کمتر است و من میتوانم به هدف اصلی که لذت بردن از مسافرت است، برسم.
مدیریت ریسک در کسب و کار هم به مفهوم ساده یعنی همین که خطرات احتمالی را پیشبینی و مدیریت کنید تا نتیجه هدفی باشد که در نظر گرفتهاید. البته نباید فراموش کنید که ریسکها همیشه مدیریت نمیشوند. گاهی ممکن است تصمیمی که میگیرید یا چالشی که برای سازمان ایجاد میکنید، نتیجهای منفی داشته باشد و آنچه انتظار دارید، رخ ندهد. اما اگر اصول مدیریت ریسک را انجام داده باشید، احتمالا نتیجه منفی آسیب جدی به سازمان نمیرساند و یک تجربه جدید در مدیریت خواهد بود.
مزایای مدیریت ریسک در سازمان
ریسکی که کنترل نشود، به بحران تبدیل خواهد شد و شما مجبور میشوید از فرایند نسبتا ساده مدیریت ریسک، وارد فرایند استرس آور و پرچالش مدیریت بحران شوید. در ادامه به مزایای مدیریت ریسک در کسب و کار اشاره کردهایم.
- مسیرهای جدیدی برای رسیدن به اهداف سازمانی پیدا میکنید.
- بحرانها را پیش از رخ دادن پیشبینی میکنید و اگر هم بحرانی ایجاد شود، مدیریت بحران در سازمان سبکتر خواهد بود.
- سازمان پویایی خواهید داشت که اعضای آن از تجربههای جدید نمیترسند.
- میتوانید متفاوت از رقبایتان عمل کنید.
البته مزایای مدیریت ریسک به این معنی نیست که باید تمام فرایندهای سازمانی خود را براساس عدم قطعیتها و تجربههای جدید پیش ببرید. منظور این است که انجام کارهای جدید و به عبارت دیگر، ریسک کردن، جزو روتین سازمانی شما باشد و از آن اجتناب نکنید. ریسک بیش از حد شاید بیشتر از ریسک نکردن مخرب باشد.
روش مدیریت ریسک در سازمان
مدیریت ریسک در سازمان باید به کمک تیمها و به صورت کار تیمی در سازمان انجام شود. در هر یک از قسمتهای کسب و کار ریسکهای مختلفی وجود دارد و به همین دلیل افراد متخصص در همان حوزه باید آنها را بررسی کنند. همانطور که پیش از این گفتیم، برای مدیریت ریسک در سازمان باید فرایند شناسایی، تحلیل و انجام اقدام مناسب طی شود. در ادامه هرکدام از این سه مرحله را توضیح میدهیم و به بخشهای کوچکتری تقسیم میکنیم.
شناسایی ریسکها
مدیر پروژه به همراه تیم باید تمام خطرات احتمالی را بررسی کند. برای این کار به نگاهی نسبتا بدبینانه نیاز است.
بسیاری از این خطرات قرار نیست هرگز اتفاق افتند، اما همه آنها باید شناسایی شوند. بهتر است سیستمی را به این کار اختصاص دهید و تمام ریسکها را به همراه اطلاعات جزئی ثبت کنید. این اطلاعات میتوانند شامل موارد زیر باشند؛
- سابقه رخ دادن ریسک در سازمان
- این ریسک با کدام یک از قسمتهای سازمان مرتبط است
- علت احتمالی ایجاد این ریسک
- روشهای مقابله با ریسک و کاهش خطرات آن برای سازمان
- نتیجهای که انتظار دارید بعد از این ریسک اتفاق افتد
- نتایجی که ممکن است ایجاد شود
- و هر اطلاعات دیگری که تصور میکنید مهم است.
هنگامی که ریسکها را شناسایی میکنید، متوجه میشوید برخی از آنها به صورت خودآگاه ایجاد میشوند؛ یعنی شما تصمیم میگیرید برای پیشرفت سازمان ریسک کنید. اما برخی از آنها ناشی از عوامل بیرونی هستند.
یک نکته مشترک در بین تمام ریسکها وجود دارد؛ در هر بار خطر کردن فرصتی برای پیشرفت و تغییر پیدا میکنید.
تحلیل ریسکها
مرحله دوم مدیریت ریسک در سازمان تحلیل خطرات احتمالی است که در لیست یادداشت کردهاید. برای این کار باید تمام نتایج احتمالی که ایجاد میشود را یادداشت کنید آنالیز ریسک چیست ؟ و بررسی کنید هرکدام از آنها چه سودها و چه زیانهایی برای سازمان شما دارند. همچنین مسیرهای دستیابی به اهداف سازمان را بررسی کنید تا ببینید کدام مسیر خطر کمتری دارد.
برای تحلیل ریسکهای مختلف و مقایسه آنها میتوانید از یک نمودار استفاده کنید که خط افقی آن احتمال وقوع ریسک و خط عمودی آن میزان تأثیر منفی ریسک روی کسب و کار شماست. سپس هر ریسک را باتوجه به بررسیهایی که انجام دادهاید، در مکان مناسب در نمودار قرار دهید. بهترین ریسکها برای سازمان شما در ربع چهارم نمودار قرار دارند و بدترین ریسکها در ربع اول هستند. به کمک این نمودار میتوانید ریسکهای سازمان را اولویتبندی و به ترتیب اولویت به آنها رسیدگی کنید.
انجام اقدام مناسب
بعد از اینکه ریسکها را شناسایی و دستهبندی کردید، باید اقدام مناسبی در نظر بگیرید. این اقدام یا میتواند به صورت کامل جلوی ایجاد ریسک را بگیرد و خطر آن را دفع کند یا تنها باعث کاهش تأثیر منفی آن میشود.
تصور کنید مدیر سازمانی هستید که در آن افراد نیمه حرفهای کار میکنند؛ اما شما به کارشناسان حرفهای نیاز دارید. یکی از راهها این است که کارمندان را جایگزین کنید که این جزو ریسکهایی با احتمال وقوع زیاد و تأثیر زیاد محسوب میشود. اما راه دیگری نیز وجود دارد؛ میتوانید کارمندان مشتاق را بشناسید و روی آموزش آنها سرمایهگذاری کنید تا به افراد حرفهای تبدیل شوند. این کار ریسک خیلی کمتری دارد. اما زمانی که قصد دارید محصول جدیدی عرضه کنید؛ نمیتوانید مسیری کم ریسک را انتخاب کنید. به همین دلیل با اقداماتی چون بازاریابی مناسب، طراحی حرفهای محصول و… میتوانید ریسکهای عرضه آن را کاهش دهید.
برای مدیریت ریسک در سازمان، فقط در مرحله شناسایی خطرات بدبین باشید. در مراحل بعدی وسواس به خرج ندهید و بیش از حد خودتان را نگران نکنید.
کلام آخر؛ مدیریت ریسک در سازمان یک فرایند همیشگی است
مدیریت ریسک در سازمان باید همیشه ادامه داشته باشد. زیرا ریسکها همیشه وجود دارند. لیست ریسکهایی که یادداشت کردهاید، باید در بازههای زمانی مشخص بروزرسانی شود. با این کار تاحد امکان خطرات احتمالی را پیشبینی میکنید و مانع از ایجاد بحران سازمانی میشوید.
مدیریت ریسک به شما راه فرار از چالشها را نشان نمیدهد؛ بلکه به شما کمک میکند سازمان را از چالشها عبور دهید، بدون اینکه مشکل جدی برای آن ایجاد شود. کوهنوردان هیچوقت بخاطر خطرات و ریسکهای کوهنوردی، از این کار خودداری نمیکنند. آنها با فراهم کردن امکانات لازم و انتخاب زمان مناسب برای رفتن به کوه، ریسکهای این کار را مدیریت میکنند.
یادگیری اصول مدیریت و نکات کاربردی آن یکی از راههایی است که به شما در مدیریت ریسک کمک میکند. یک مدیر باتجربه و آموزش دیده خیلی بهتر از یک فرد مبتدی میتواند ریسکهای سازمان را شناسایی و مدیریت کند.
در دوره جامع مدیریت کاربردی، ۲۳ قانون و قاعده حرفه ای مدیریت در ایران ارائه می شود که به تنهایی می توانند از شما مدیری برجسته بسازند
دیدگاه شما