ارزش خالص دارایی‎ها

تصویر فوق بخشی از اطلاعات موجود در یادداشت‌های همراه صورت‌های مالی شرکت سرمایه‌گذاری نفت و گاز و پتروشیمی تأمین با نماد تاپیکو است.

ارزش خالص دارایی یا NAV چیست؟ | به زبان ساده

در آموزش‌های قبلی مجله فرادرس، مطالبی با عنوان «آموزش بورس رایگان | گام به گام برای همه | به زبان ساده» و «بورس چیست — به زبان ساده (+ فیلم آموزش رایگان بورس)» را ارائه کردیم و در آن‌ها، با بازار بورس، فرابورس و بازار پایه و موضوعاتی مانند تابلوخوانی و نوسان‌گیری در بورس آشنا شدیم. در این آموزش، به زبانی ساده به این پرسش پاسخ می‌دهیم که ارزش خالص دارایی یا NAV چیست و چرا دانستن آن مهم است.

ارزش خالص دارایی یا NAV چیست ؟

«ارزش خالص دارایی» ( Net Asset Value) یا به اختصار NAV ارزش خالص یک واحد تجاری را نشان می‌دهد و به عنوان ارزش کل دارایی‌های آن واحد منهای ارزش کل بدهی‌های آن محاسبه می‌شود. اما کاربرد NAV چیست و کجا مورد استفاده قرار می‌گیرد؟ NAV بیشتر در زمینه صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک یا صندوق‌های قابل معامله (ETF) مورد استفاده قرار می‌گیرد و قیمت هر سهم این صندوق را در یک تاریخ یا زمان مشخص نشان می‌دهد.

ارزش خالص دارایی معمولاً برای شناسایی فرصت‌های سرمایه‌گذاری بالقوه در صندوق‌های مشترک، ETF یا شاخص‌ها استفاده می‌شود. همچنین می‌توان از ارزش خالص دارایی برای بررسی منابع موجود در سبد شخصی خود استفاده کرد.

مفهوم NAV چیست ؟

از لحاظ نظری، هر واحد تجاری یا محصول مالی که با مفاهیم حسابداری دارایی‌ها و بدهی‌ها سر و کار دارد، می‌تواند NAV داشته باشد. در زمینه شرکت‌ها و واحدهای تجاری، تفاوت بین دارایی و بدهی به عنوان دارایی خالص یا ارزش خالص یا سرمایه شرکت شناخته می‌شود. اصطلاح NAV در رابطه با ارزش‌گذاری و قیمت‌گذاری صندوق‌ها محبوبیت بیشتری کسب کرده است که با تقسیم اختلاف بین دارایی‌ها و بدهی‌ها بر تعداد سهام سرمایه‌گذاران حاصل می‌شود. ارزش خالص دارایی صندوق برای «واحد هر سهم» صندوق بیان می‌شود، زیرا استفاده از آن برای ارزیابی و معامله صندوق سهام را آسان‌تر می‌کند.

اغلب، NAV به ارزش دفتری یک کسب‌وکار نزدیک یا برابر با آن است. شرکت‌هایی که پیش‌بینی می‌شود رشد بالایی داشته باشند، به طور سنتی بیشتر از آنچه NAV نشان می‌دهد ارزش دارند. NAV اغلب برای یافتن سرمایه‌گذاری‌های زیر قیمت یا بالاتر از قیمت نسبت به ارزش بازار مقایسه می‌شود. همچنین چندین نسبت مالی وجود دارد که از مضارب NAV یا ارزش شرکت برای تجزیه و تحلیل استفاده می‌کنند.

فرمول محاسبه NAV چیست ؟

اما فرمول NAV چیست و چگونه می‌توان آن را محاسبه کرد؟ فرمول NAV برای یک صندوق سرمایه‌گذاری مشترک به راحتی به شکل زیر است:

تعداد کل سهام منتشر شده / (بدهی‌ها – دارایی‌ها) = NAV

NAV و صندوق های سرمایه گذاری مشترک

صندوق با جمع‌آوری سرمایه از تعداد زیادی سرمایه‌گذار تشکیل می‌شود. سپس از پول جمع‌آوری شده برای سرمایه‌گذاری در سهامی متنوع و اوراق بهادار مالی متناسب با هدف صندوق استفاده می‌کند. هر سرمایه‌گذار به نسبت مقدار سرمایه‌گذاری، تعداد مشخصی از سهام صندوق را مالک خواهد بود و می‌تواند در آینده سهام صندوق خود را بفروشد و سود یا ضرر آن را کسب کند. به دلیل آنکه که خرید و فروش منظم سهام صندوق پس از راه‌اندازی صندوق شروع می‌شود، فرایندی برای قیمت‌گذاری سهام صندوق ضروری خواهد بود. این ساز و کار قیمت‌گذاری مبتنی بر NAV است. در نتیجه، وقتی ارزش خالص دارایی در واحد سهم یا NAVPS یک صندوق سرمایه‌گذاری مشترک به‌روز می‌شود، قیمت آن هم تغییر خواهد کرد.

برخلاف سهام که قیمت آن در هر ثانیه تغییر می‌کند، صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک به صورت آنلاین معامله نمی‌شوند. در عوض، بر اساس روش قیمت‌گذاری پایان روز بعد و مبتنی بر دارایی‌ها و بدهی‌های آن‌ها قیمت‌گذاری می‌شوند.

دارایی‌های یک صندوق سرمایه‌گذاری مشترک، شامل کل ارزش بازار سرمایه‌های صندوق، وجوه نقد و اوراق بهادار با قابلیت نقدشوندگی بسیار بالا، مطالبات و درآمد حساب شده منهای بدهی‌ها است. ارزش بازار صندوق یک بار در روز و بر اساس قیمت بسته شدن معاملات اوراق بهادار موجود در سبد صندوق محاسبه می‌شود. از آنجا که ممکن است یک صندوق مقدار مشخصی سرمایه در قالب دارایی‌های نقدی و قابل تبدیل به وجه نقد داشته باشد، آن بخش تحت عنوان نقدی و با نقدشوندگی بسیار بالا حساب می‌شود. مطالبات شامل مواردی از قبیل سود یا پرداخت سود است که در آن روز قابل استفاده است، در حالی که درآمد حساب شده به وجوهی مربوط می‌شود که توسط صندوق کسب شده، اما هنوز دریافت نشده است. جمع همه این موارد و هر یک از انواع معتبر آن‌ها دارایی صندوق را تشکیل می‌دهد.

بدهی‌های یک صندوق سرمایه‌گذاری مشترک معمولاً شامل بدهی به بانک‌های وام دهنده، پرداخت‌های معوق و انواع هزینه‌های دیگر است. علاوه بر این، یک صندوق ممکن است بدهی‌های خارجی داشته باشد که احتمال دارد سهام منتشر شده برای اشخاص غیرمقیم، درآمد یا سود سهامی باشد که در آن، پرداخت‌ها برای اشخاص غیرمقیم در نظر گرفته شده است. بسته ارزش خالص دارایی‎ها به نوع پرداخت بهره، ممکن است همه این جریان خروج وجه نقد به عنوان بدهی‌های بلندمدت و کوتاه‌مدت طبقه‌بندی شوند. بدهی‌های یک صندوق همچنین شامل هزینه‌های انباشته، مانند حقوق کارمندان‌، خدمات، هزینه‌های عملیاتی، هزینه‌های مدیریتی، توزیع و بازاریابی، هزینه‌های انتقال نمایندگی، حسابرسی و سایر هزینه‌های عملیاتی است.

محاسبه NAV با در نظر گرفتن تمام موارد مختلف که در ذیل دارایی و بدهی قرار می‌گیرند، در پایان روز کاری بعد انجام می‌شود.

سرمایه‌گذاران صندوق‌ها اغلب عملکرد صندوق را بر اساس تفاوت‌های NAV خود بین دو تاریخ مختلف ارزیابی می‌کنند. به عنوان مثال، ممکن است کسی NAV را در تاریخ اول اردیبهشت با NAV در اول آبان مقایسه کند و تفاوت این دو مقدار را به عنوان یک معیار برای عملکرد صندوق در نظر بگیرد. با این حال، تغییر NAV بین دو تاریخ بهترین شاخص عملکرد صندوق‌های مشترک نیست.

صندوق‌های مشترک معمولاً کل درآمد خود را به سهامداران پرداخت می‌کنند. علاوه بر این، صندوق‌ها موظف هستند سود حاصل از سرمایه انباشته را بین سهامداران توزیع کنند. افزایش سرمایه در مورد هر اوراقی رخ می‌دهد که با قیمتی بالاتر از قیمت خرید به فروش برسد. از آنجا که این دو مؤلفه، یعنی درآمد و سود، به طور منظم پرداخت می‌شود، NAV بر این اساس کاهش می‌یابد. بنابراین، با اینکه سرمایه‌گذار درآمد و بازده متوسط ​​را به دست می‌آورد، اما وقتی بین دو تاریخ مقایسه شود، درآمد و بازده مذکور در مقادیر NAV منعکس نمی‌شوند.

یکی از بهترین اقدامات ممکن برای بررسی عملکرد صندوق‌های مشترک، بازده کل سالانه است که نرخ واقعی بازده سرمایه‌گذاری یا مجموعه‌ای از سرمایه‌گذاری‌ها در طی یک دوره ارزیابی معین است. سرمایه‌گذاران و تحلیلگران همچنین نرخ رشد مرکب سالانه (CAGR) را بررسی می‌کنند که نشان دهنده میانگین نرخ رشد سالانه یک سرمایه‌گذاری در بازه زمانی مشخص بیشتر از یک سال است.

NAV و صندوق های قابل معامله

از آنجا که ETFها و صندوق‌های سرمایه‌گذاری محدود یا بسته مانند سهام در بورس معامله می‌شوند، سهام آن‌ها با ارزش بازار معامله می‌شود که می‌تواند بالاتر یا پایین‌تر از NAV باشد. این موضوع این امکان را برای معامله‌گران ETF فراهم می‌کند که بتوانند به موقع چنین فرصت‌های خوبی را بیابند. ETFها مشابه با صندوق‌های مشترک، روزانه NAV خود را نیز در پایان بازار برای گزارش‌دهی محاسبه می‌کنند. علاوه بر این‌، آن‌ها همچنین NAV روزانه چند بار در دقیقه را آنلاین محاسبه و منتشر می‌کنند.

NAV صدور چیست؟

NAV صدور به هزینه‌ای اطلاق می‌شود که سرمایه‌گذاران برای خرید واحدهای صندوق پرداخت می‌کنند. کارمزد معامله نیز در این مبلغ محاسبه می‌شود و به همین دلیل، NAV صدور اندکی بیشتر از NAV هر واحد است. NAV صدور بر اساس ارزش خالص دارایی در روز بعد از ثبت درخواست خرید محاسبه می‌شود.

NAV ابطال چیست؟

NAV ابطال به مبلغی گفته می‌شود که دارنده واحد صندوق در ازای فروش کسب می‌کند. با توجه به کسر شدن کارمزد معامله، قیمت NAV ابطال از NAV هر واحد کمتر خواهد بود. NAV ابطال بر اساس ارزش خالص دارایی در روز بعد از ثبت درخواست فروش محاسبه می‌شود.

مثالی از محاسبه NAV

فرض کنید کل ارزش سرمایه‌گذاری‌های اوراق بهادار مختلف یک صندوق سرمایه‌گذاری مشترک ۱۰۰ میلیارد تومان باشد که براساس قیمت‌های بسته شدن در پایان روز برای هر دارایی جداگانه محاسبه شده است. این صندوق همچنین ۷ میلیارد تومان وجه نقد و اوراق بهادار با قابلیت نقدشوندگی بسیار بالا دارد و کل مطالبات آن ۴ میلیارد تومان است. درآمد تحقق یافته روز ۷۵ میلیون تومان است. این صندوق 13 میلیارد تومان بدهی کوتاه مدت و ۲ میلیاردر تومان بدهی بلند مدت دارد. هزینه‌های تحقق یافته روز آن نیز ۱۰ میلیون تومان است. این صندوق ۵ میلیون سهم منتشر شده دارد. می‌خواهیم با استفاده از فرمول فوق، بدانیم که مقدار NAV چیست و چه عددی به دست می‌آید.

مجموع دارایی‌ها برابر است با:

مجموع بدهی‌ها نیز به شکل زیر به دست می‌آید:

بنابراین، NAV برابر خواهد بود با:

برای آشنایی با بررسی NAV صندوق‌های سرمایه‌گذاری، پیشنهاد می‌کنیم به آموزش ویدیویی «آموزش بورس – اطلاعیه‌های سامانه کدال (Codal)» مراجعه کنید.

در این مطلب، سعی کردیم تا به این پرسش پاسخ دهیم که ارزش خالص دارایی یا NAV چیست و چگونه محاسبه می‌شود. اکنون از شما دعوت می‌کنیم تا از طریق بخش نظرات دیدگاه‌های خود را در این رابطه با ما در میان بگذارید؛ پرسش‌هایی که فکر می‌کنید هنوز بی‌پاسخ مانده‌اند را مطرح کنید، یا اگر سخنی دارید که تصور می‌کنید به غنای این مطلب خواهد افزود، آن را با سایر مخاطبین به اشتراک بگذارید.

سلب مسئولیت مطالب اقتصاد: این مطلب صرفاً‌ با هدف افزایش آگاهی عمومی در حوزه اقتصاد نوشته شده است. برای سرمایه‌گذاری،‌ تجارت و آگاهی دقیق از قوانین مربوط به آن‌ها، لازم است حتماً از دانش و مشاوره افراد متخصص کمک گرفته شود. دقت داشته باشید که قوانین بازار سرمایه و قوانین تجاری و اقتصادی کشور، همواره در حال تغییر هستند و بر همین اساس، ممکن است برخی موارد ذکر شده در این مطلب، دیگر صحت نداشته باشند. مسئولیت هر گونه بهره‌برداری از این نوشتار با هدف سرمایه‌گذاری، تجارت، کسب درآمد و غیره، بر عهده خود افراد بوده و مجله فرادرس هیچ مسئولیتی در این رابطه ندارد. برای اطلاعات بیشتر + اینجا کلیک کنید.

مطلبی که در بالا مطالعه کردید بخشی از مجموعه مطالب «آموزش بورس رایگان به زبان ساده» است. در ادامه، می‌توانید فهرست این مطالب را ببینید:

اگر این مطلب برای شما مفید بوده است، آموزش‌ها و مطالب زیر نیز به شما پیشنهاد می‌شوند:

ارزش خالص دارایی

ارزش خالص دارایی(Net Asset Value) یا به طورخلاصه NAV، ارزش خالص یک واحد تجاری را نشان می‌دهد و به عنوان ارزش کل دارایی‌های آن واحد منهای ارزش کل بدهی‌های آن محاسبه می‌شود. NAV ابزار و پیمانه ای استاندارد شده به حساب می آید که می‌توان از آن برای انجام مقایسه عملکرد شرکت‌های سرمایه گذاری و صندوق‌های سرمایه‌گذاری (صدور و ابطال و یا ETF ) استفاده کرد. به‌عبارت‌دیگر ارزش خالص دارایی ها، شاخص و معیاری در بازارهای مالی است که برای ارزش‌یابی و بدست آوردن ارزش ذاتی دارایی‌های شرکت‌ها و صندوق‌های سرمایه‌گذاری استفاده می‌شود. صندوق‌های سرمایه‌گذاری و شرکت‌های سرمایه‌گذاری دو قسمت اساسی در بازار سرمایه ایران محسوب می‌شوند که عمده دارایی‌هایشان سهام و دارایی مالی است.

مثالی ساده برای درک NAV:

تصور کنید که یک کیف پول وجود دارد، در این کیف پول 100 برگه ی 200 تومانی و 500 برگه ی 400 تومانی وجود دارد. برای فروش این سهم ها باید یک درصد کارمزد و مالیات پرداخت شود. شما می خواهید نصف دارایی های موجود در این کیف پول را بخرید.

در اینجا چند سوال پیش می آید:

سوال اول: در این کیف پول چقدر دارایی وجود دارد؟ 220 هزار تومان (جمع قیمت سهم ها)

سوال دوم: در این کیف پول چقدر بدهی وجود دارد؟ 2200 تومان (کارمزد و مالیات)

سوال سوم: ارزش خالص دارایی های موجود در کیف پول چقدر است؟ 217800 تومان(قیمت سهام منهای کارمزد و مالیات)

سوال چهارم: سهم شما (۵۰%) از این دارایی‌ها چقدر می‌شود؟ 108900 تومان(خالص ارزش دارایی تقسیم بر دو)

عدد 108900 تومان که بدست آمد به معنای NAV هر واحد از کیف پول است. ( چون که این کیف پول فقط 2 واحد دارد، یکی برای صاحب کیف و دیگری برای شما)

ارزش خالص دارایی(NAV) چگونه محاسبه می شود؟

ارزش خالص دارایی، ارزش خالص یک صندوق یا شرکت و یا واحدتجاری را نشان می‌دهد و بر اساس کل دارایی‌های مجموعه و کل بدهی‌های آن محاسبه می‌شود. بدین ترتیب که ارزش کل دارایی‌ها منهای کل بدهی های آن مجموعه، برابر است با ارزش خالص دارایی ها یا NAV آن مجموعه.

NAV = بدهی‌ها – ارزش کل دارایی‌ها

ارزش خالص دارایی به ازای هر سهم(NAVPS) چگونه محاسبه می شود؟

جهت ارزش‌ گذاری هر واحد صندوق یا سهام شرکت سرمایه‌گذاری، بایستی ارزش خالص دارایی به ازای هر سهم (Net Asset Value Per Share) را محاسبه کنیم که برابر است با:

روش های دیگر محاسبه ارزش خالص دارایی(NAV):

توجه داشته باشید که روش‌های دیگر محاسبه ارزش خالص دارایی اغلب در شرکت‌های سرمایه‌گذاری مورداستفاده قرار می‌گیرد.

روش اول:

NAV = ارزش افزوده دارایی‌های غیرجاری + سرمایه در گردش خالص + ارزش افزوده سرمایه‌گذاری‌ها

ارزش افزوده سرمایه‌گذاری‌ها عبارت است از ارزش روز سرمایه‌گذاری منهای بهای تمام‌شده سرمایه‌گذاری‌ها.

سرمایه در گردش خالص نیز عبارت است از دارایی‌های جاری منهای بدهی‌های جاری

ارزش افزوده دارایی‌های غیر جاری از تفریق ارزش روز دارایی‌های غیر جاری و بهای تمام‌شده دارایی غیر جاری به دست می‌آید.

روش دوم:

NAV = ارزش روز بدهی‌ها- (مجموع ارزش روز دارایی‌های جاری + ارزش روز سرمایه‌گذاری‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها + ارزش روز دارایی‌های جاری)

روش سوم:

روشی که معمولا در ایران در شرکت‌های سرمایه‌گذاری برای محاسبه ی NAV استفاده می شود، از همین نوع سوم است.

NAV = ارزش افزوده سرمایه‌گذاری‌ها + بهای تمام‌شده حقوق صاحبان سهام

قبل تر نیز به این نکته اشاره کردیم که ارزش خالص دارایی (NAV)، در دو حوزه مجزا قابل‌ بررسی است:

• صندوق‌های سرمایه‌گذاری (صدور و ابطال و یا ETF و. )
• شرکت‌های سرمایه‌گذاری

صندوق های سرمایه گذاری و محاسبه ی NAV آن:

برای افرادی که خودشان وقت یا اطلاعات کافی برای سرمایه گذاری ندارند، صندوق های سرمایه گذاری یکی از بهترین راه ها برای این کار است.

آشنایی با ارزش خالص دارایی(NAV)در صندوق‌های سرمایه‌گذاری بسیار مهم است و می‌تواند یکی از معیارهای ارزیابی عملکرد صندوق‌ها در نظر گرفته شود. سرمایه‌گذاران با خرید واحدهای سرمایه‌گذاری در دارایی‌های صندوق موردنظر سهیم می‌شوند، بنابراین ضروری است با ارزش دارایی‌هایشان در صندوق آشنا باشند.

مخصوصاً اگر ارزش این دارایی‌ها با توجه به شرایط بازار (صعودی یا نزولی بودن بازار) همواره در حال تغییر باشد؛ بایستی خاطر نشان کرد که بخشی از دارایی‌های صندوق‌های سرمایه‌گذاری به سهام شرکت‌ها تعلق گرفته که با نوسان روزانه سهام، افزایش یا کاهش می‌یابند. علاوه بر این، سود سهام تقسیم‌ شده توسط شرکت‌ها در مجمع های سالیانه نیز به منابع صندوق اضافه شده و ارزش دارایی‌های آن و به طبع آن، ارزش واحدهای خریداری‌شده را افزایش می‌دهد.

ارزش خالص هر واحد صندوق در پایان هر روز کاری و بر اساس قیمت پایانی دارایی‌های آن محاسبه شده و از طریق سایت اختصاصی صندوق گزارش می‌شود. قبلا نیز به این نکته اشاره کردیم که اگر بدهی‌های صندوق که شامل بدهی به کارگزاری‌ها بابت خرید سهام و بدهی به ارکان صندوق می‌شود را از دارایی‌های صندوق کسر کنیم، ارزش خالص دارایی‌ های صندوق به دست می‌آید. حال اگر حاصل بدست آمده را بر تعداد کل واحدهای صندوق (واحدهای سرمایه‌گذاری نزد سرمایه‌گذاران) تقسیم کنیم، ارزش خالص هر واحد یا NAV هر واحد صندوق به دست می‌آید.

بنابراین NAV صندوق، ارزش سهام هر سهم صندوق را نشان می‌دهد که باعث می‌شود معاملات در صندوق سهام آسان‌تر شود و هم‌چنین ملاکی بسیار مهم برای تصمیم‌گیری مناسب در انتخاب صندوق های سرمایه‌گذاری محسوب ‌شود.

NAV صدور چیست؟

به مبلغی که سرمایه‌گذاران برای خرید واحدهای جدید صندوق پرداخت می‌کنند، NAV صدور گفته می‌شود و مقداری بیشتر از ارزش خالص دارایی هر واحد(NAV هر واحد) است. این تفاوت به این دلیل است که مدیر صندوق در خرید اوراق بهادار جدید باید هزینه‌ای را بابت کارمزد پرداخت کند و برای اینکه این کارمزد به سرمایه‌گذاران قدیمی تحمیل نشود، از سرمایه‌گذاران جدید دریافت می‌شود.

NAV ابطال چیست؟

اگر یک سرمایه‌گذار به پول نقد نیاز داشته باشد و قصد فروش واحدهایش را کند، قیمت واحدها به‌صورت NAV ابطال محاسبه می‌شود. قیمت هر واحد در زمان ابطال با در نظر گرفتن کسر هزینه‌های مربوط به معاملات از بهای فروش دارایی‌های سبد، محاسبه می‌شود و مبنای خالص پرداخت به شخص قرار می‌گیرد؛ پس به این معناست که هزینه کارمزد معاملات فروش، در نظر گرفته می‌شود و از ارزش خالص هر واحد کسر می‌گردد. بدین ترتیب NAV ابطال معمولاً کمتر یا مساوی NAV هر واحد است.

پس نتیجه گیری می شود که قیمت صدور و ابطال واحدها نیز بر اساس NAV تعیین شده و مطابق با تغییرات آن نوسان می‌کند(update می شود). در نهایت سود یا زیان هر سرمایه‌گذار از محل تغییر ارزش واحدهای صندوق مشخص می‌شود.

چند نکته در خصوص ارزش خالص دارایی صندوق های سرمایه گذاری که باید بدانید:

1) ارزش خالص دارایی‌ های هر روز یک صندوق سرمایه‌گذاری در انتهای روز معاملاتی بعد از آن محاسبه می گردد.

NAV (2 صدور و ابطال یک واحد سرمایه‌گذاری بر اساس ارزش خالص دارایی‌ های آن صندوق در روز کاری پس از اعلام درخواست محاسبه می شود.

NAV (3 صدور و ابطال یک واحد سرمایه‌گذاری از یک صندوق معین در یک روز مشخص باهم برابر نیستند.

شرکت های سرمایه گذاری و نحوه محاسبه ی ارزش خالص دارایی آن ها:

در اینجا این سوال پیش می آید که آیا ارزش سهام شرکت‌های سرمایه‌گذاری را نیز می‌توان با محاسبه NAV هر سهم به دست آورد؟

باید به این نکته توجه کرد که ساختار فعالیت شرکت‌های سرمایه‌گذاری در ایران از اهداف اصلی شرکت‌های سرمایه‌گذاری فاصله دارند و هم‌چنین با توجه به نحوه محاسبه ارزش خالص دارایی در ارزش خالص دارایی‎ها ایران، نمی‌توان مقدار روشنی برای هر سهم به دست آورد. در خصوص پیچیدگی های برآورد ارزش خالص دارایی های یک شرکت باید به نکات زیر اشاره کرد:

1) اکثر شرکت‌های سرمایه‌گذاری در ایران سهام شرکت‌های غیربورسی را هم در پرتفوی خود دارند و بنابراین نمی‌توان ارزش روز سهام این شرکت ها را به‌صورت دقیق محاسبه کرد.

2)بعضی از شرکت‌های سرمایه‌گذاری در ایران هلدینگ هستند؛ یعنی سهام کنترلی دو یا چند مجموعه دیگر را در اختیار دارند، بنابراین برآورد کردن ارزش دقیق این سهام نیز پیچیدگی های خاص خود را دارد.

3) تعدادی از شرکت‌های سرمایه‌گذاری در ایران با توجه به ماهیت آن‌ها که سرمایه، بسته یا ثابت هستند و سرمایه آن‌ها به دلایل مختلف بلوکه شده است، الزامی به محاسبه کردن و ارائه خالص ارزش دارایی‌های روزانه خود ندارند(اما باید به این نکته توجه شود که صورت‌ وضعیت ماهانه پرتفوی سرمایه‌گذاری خود را ارائه می‌دهند.)

4) اکثر شرکت‌های سرمایه‌گذاری درآمدهای غیرعملیاتی نیز دارند که می توان به موارد زیر اشاره کرد: درآمد ارائه برخی خدمات پیمانکاری، نظارت بر بعضی از طرح‌ها، پذیرش برخی سمت‌ها در انتشار اوراق (مثل متعهد پذیره نویسی) که منجر به ایجاد سود می‌شود، ولی در NAV آن‌ها محاسبه و لحاظ نمی شود.

5) قابل تذکر است که معمولا شرکت‌های سرمایه‌گذاری به‌جز دارایی‌های موجود در پرتفوی سرمایه‌گذاری‌های خود، دارایی‌های دیگری از جمله زمین و ساختمان و مجوزهای مختلف دارند که این مهم می‌تواند بعضاً تأثیر بیشتری از اصل سرمایه‌گذاری‌ها در ارزش شرکت داشته باشد و این موارد در NAV دیده نشده و محاسبه نمی شود.

در تحلیل ها و برآوردهای مالی، NAV نمی‌تواند نمایانگر دقیقی از ارزش خالص دارایی های شرکت باشد.

راهکارهای محاسبه ارزش خالص دارایی با توجه به تنوع شرکت های سرمایه گذاری:

در آخر باید به این نکته اشاره کرد که مشکلات و عدم هماهنگی هایی از این دست، باعث به وجود آمدن مقداری اختلاف میانNAV هر سهم مندرج در گزارش صورت‌ وضعیت پرتفوی سرمایه‌گذاری با قیمت سهام آن‌ها می شود.

الف) بعضی اوقات برای رفع این مشکل بهتر است سرمایه‌گذاری‌های شرکت را ارزش‌گذاری کنیم و پس از آن این رقم را با بهای تمام‌شده درج‌شده در صورت‌های مالی شرکت مقایسه کنیم. درصورتی‌که ارزش بازار بیشتر از بهای تمام‌شده باشد، این مازاد ارزش نسبت به بهای تمام‌شده باید در محاسبه ارزش خالص دارایی ها در نظر گرفته شود، به دلیل اینکه در حقیقت این مازاد ارزش به هنگام ارائه اطلاعات در بخش دارایی‌ها در ترازنامه پنهان مانده است.

بنابراین فرمول محاسبه خالص ارزش دارایی‌ های یك شركت به‌صورت زیر به دست می‌آید:

حقوق صاحبان سهام + مازاد ارزش سرمایه‌گذاری ها نسبت به بهای تمام‌شده = خالص ارزش دارایی ها

ب) کاملا واضح است که انجام محاسبه بالا در زمانی كه شركت سرمایه‌گذاری فعالیت‌هایی خارج از بورس داشته باشد، با مشکلاتی در خصوص محاسبه NAV روبرو می‌شود كه علت آن نیز به عدم وجود بازار منصفانه برای ارزش‌گذاری سرمایه‌گذاری ها باز می‌گردد. به‌منظور رفع این مشکل می‌توان ارزش روز پرتفوی خارج از بورس را معادل بهای تمام‌شده آن‌ها در نظر گرفت.

ج) با توجه به وجود نسبت‌های مالی که علاوه بر بی مقیاس کردن اعداد و اندازه‌ها، باعث به وجود آمدن مقیاس می شود، برای ارزیابی منصفانه قیمت سهام شرکت‌های سرمایه‌گذاری، از نسبت قیمت به ارزش خالص دارایی ها یا همان(P/NAV) استفاده می‌شود.

این شاخص(P/ NAV) از دیدگاه علمی از اعتبار بالاتری در مقایسه با نسبت P/ E برخوردار است؛ زیرا سود (E) نماینده ارزش شرکت است و طبق فرمول گوردون، ما با استفاده از درآمدهای آتی یک دارایی، قیمت امروز آن دارایی را شناسایی می‌کنیم؛ در حالی‌که NAV مستقیماً ارزش واقعی دارایی را نشان می‌دهد. به معنای دیگر نسبت P/ NAV معادل «یک» واحد، نشان‌دهنده این است که قیمت جاری سهم منطبق با ارزش خالص دارایی های شرکت در حال معامله است.

د) در برآورد NAV حاضر، ریز سرمایه‌گذاری‌های بورسی و خارج از بورس شرکت‌های سرمایه‌گذاری از آخرین صورت وضعیت پرتفوی منتشر شده شرکت‌ها در سامانه ناشران بورسی استخراج گردیده است. هم‌چنین برای استخراج حقوق صاحبان سهام از آخرین صورت‌های مالی میان‌دوره‌ای منتشر شده‌ی شرکت‌ها استفاده می‌شود.

گاهی ممکن است تاریخ آخرین ترازنامه منتشر شده با آخرین صورت‌وضعیت پرتفوی یکسان نباشد. در این حالت سودهای تقسیم‌شده مابین این دو تاریخ از سوی شرکت‌ها باعث کاسته شدن قیمت سهامشان گردیده، درحالی‌که به سرفصل سود انباشته در ترازنامه اضافه نگردیده است لذا در محاسبات ذیل سود‌های تقسیمی محقق شده نیز به محاسبات اضافه می‌گردد.

نکته قابل‌ توجه سرفصل ذخایر کاهش ارزش سرمایه‌گذاری‌هاست. با توجه به اینکه این ذخیره در ترازنامه کاهنده‌ی دارایی‌هاست لذا در محاسبات مربوط به NAV، به محاسبات افزوده می‌گردد.

پس از محاسبه ارزش خالص دارایی های تعدیل‌شده(با در نظر گرفتن سود نقدی و ذخایر کاهش ارزش)، بایستی رقم فوق، تقسیم‌بر تعداد سهام شرکت گردد تا NAV هر سهم محاسبه شود.

در خصوص شرکت‌هایی که در حال انجام افزایش سرمایه‌اند باید به این نکته توجه کرد که تعداد سهام آخرین سرمایه ثبت‌شده به علاوه تعداد سهامی که در حال انتشار است به‌عنوان ملاک تعداد سهام قرار گیرد.

با توجه به مطالب اشاره شده در بالا، خلاصه فرض های مبنای محاسبه ی NAV به صورت زیر است:

• دارایی و بدهی‌های منظور شده در محاسبه NAV مربوط به آخرین ترازنامه منتشره از سوی شرکت‌ها است.
• اطلاعات مربوط به پرتفوی شرکت، بر اساس آخرین صورت‌وضعیت پرتفوی ارائه‌شده در سایت است.
• در محاسبه ارزش روز پرتفوی بورسی، قیمت پایانی روزانه اعمال می‌گردد.
• ارزش بازار پرتفوی غیر بورسی، معادل بهای تمام‌شده، منظور می‌گردد.
• سود نقدی حاصل از سرمایه‌گذاری در شرکت‌های زیرمجموعه که مجمع عمومی عادی آن‌ها مابین فاصله میان تاریخ ترازنامه و تاریخ صورت‌ وضعیت پرتفوی برگزار شده باشد، به‌عنوان سود نقدی محقق شده در محاسبات منظور می‌گردد و ذخیره کاهش ارزش سرمایه‌گذاری‌ها به محاسبات اضافه می‌شود.
• سود حاصل از فروش سرمایه‌گذاری‌ها که مابین تاریخ ترازنامه و تاریخ صورت وضعیت پرتفوی اتفاق افتاده باشد در محاسبات منظور می‌گردد.

ارزش خالص دارایی برای ETF ها

همانند صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک، صندوق‌های قابل معامله در بازار سرمایه هم دارای ارزش خالص دارایی هستند. تنها تفاوتی که صندوق های ETF دارند این است که از آنجایی که واحدهای این صندوق، مثل سهام در بورس معامله می‌شوند، قیمت بازار، متاثر از سازوکار عرضه و تقاضا است.

ارزش خالص دارایی (NAV)

مفهوم "ارزش خالص دارایی" یا به عبارت دیگر Net Asset Value، شاخصی در بورس اوراق بهادار است و ارزش خالص یک واحد تجاری را نشان می‌دهد، که برای ارزشیابی و برآورد ارزش ذاتی دارایی‌های شرکت‌های سرمایه‌گذاری، استفاده می‌شود. ارزش خالص دارایی برای تمام کسانی که وارد بازار بورس می‌شوند، اهمیت ویژه‌ای دارد و هدف ورود به این بازار‌های مالی افزایش سرمایه می‌باشد. ارزش خالص دارایی در واقع همان تغییرات ارزش دارایی‌ها در کنار سود تقسیمی آن‌هاست و از طریق کسر بدهی، از ارزش روز آن شرکت به دست می‌آید. NAV، بیشتر در زمینه صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک یا صندوق‌های قابل معامله (ETF) مورد استفاده قرار می‌گیرد و قیمت هر سهم این صندوق را در یک تاریخ یا یک زمان مشخص نشان می‌دهد.

ارزش خالص دارایی یا NAV چیست؟

هر واحد تجاری یا محصول مالی که با مفاهیم حسابداری دارایی‌ها و بدهی‌ها سر و کار دارد، می‌تواند NAV داشته باشد. اصطلاح NAV در رابطه با ارزش‌گذاری و قیمت‌گذاری صندوق‌ها می‌باشد که با اختلاف قیمت بین دارایی‌ها و بدهی‌ها بر تعداد سهام سرمایه‌گذاران حاصل می‌شود. ارزش خالص دارایی صندوق برای "واحد هر سهم" بیان می‌شود، زیرا استفاده از این مفهوم، ارزیابی و معامله صندوق سهام را آسان می‌کند. خرید واحد‌هایی از یک صندوق سرمایه‌گذاری به معنی سهیم شدن در دارایی آن صندوق است. در پیش‌بینی‌ها، شرکت‌هایی که دارای رشد بالایی باشند، اغلب NAV را بیشتر از آن چیزی که هست نشان می‌دهند و دارای ارزش بیشتری نیز می‌باشند. ارزش این دارایی با توجه به نیاز بازار دائماً در حال تغییر است. بنابراین دارایی‌های هر صندوق روزانه ارزش‌گذاری می‌شود (ارزش خالص دارایی هر صندوق برای هر روز، با یک روز تاخیر، بر اساس قیمت پایانی دارایی‌های آن محاسبه و از طریق سایت اختصاصی صندوق اعلام می‌گردد).

محاسبه ارزش خالص دارایی

فرمول NAV برای یک صندوق سرمایه‌گذاری مشترک را با فرمول زیر محاسبه می‌کنند:

برای محاسبه ارزش خالص دارایی به ازای هر سهم باید NAV محاسبه شده از معادله بالا را بر کل سهام شرکت و یا واحدهای صندوق سرمایه‌گذاری تقسیم کرد تا به ارزش خالص دارایی به ازای هر سهم یا Net Asset Value Per Share رسید.

ارزش خالص دارایی چگونه تغییر می‌کند؟

کار اصلی یک صندوق سرمایه‌گذاری، با جمع کردن سرمایه‌ از سمت سرمایه‌گذاران شروع می‌شود. در ابتدا سرمایه‌های جذب شده را به بازارهای مالی می‌برند و براساس امیدنامه، این پول‌ها در سهام، گواهی سپرده، اوراق، سپرده بانکی و غیره سرمایه‌گذاری می‌کنند و سرمایه‌گذاران با خرید این واحد‌ها در سرمایه‌گذاری شریک می‌شوند.

کاربرد NAV هر سهم

مهم‌ترین نکته آن است، که قیمت سهام صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک است و مبتنی بر NAV هر سهم می‌باشد. به عبارت دیگر قیمتی که سرمایه‌گذاران برای خرید سهام شرکت‌های مذکور می‌پردازند، برآوردی از NAV هر سهم به‌ علاوه حق‌الزحمه صندوق است. همچنین قیمتی که سرمایه‌گذاران در فروش هر سهم این‌گونه شرکت‌ها دریافت می‌نمایند، معادل برآوردی ازاختلاف NAV هر سهم با حق‌الزحمه صندوق می‌باشد.

NAV و صندوق‌های قابل معامله

از آنجا که صندوق‌های قابل معامله در بورس (ETF که مخفف کلمه Exchange traded fund می‌باشد.) و صندوق‌های سرمایه‌گذاری، محدود یا به صورت بسته سهام در بورس معامله می‌شوند، سهام آن‌ها با ارزش بازار معامله می‌شود و ارزش این سهام می‌تواند بالاتر یا پایین‌تر از NAV باشد. این موضوع برای معامله‌گران ETF این امکان را فراهم می‌کند که بتوانند به موقع چنین فرصت‌های خوبی را بیابندETF.ها مشابه با صندوق‌های مشترک، روزانه NAV خود را در پایان بازار برای گزارش‌دهی محاسبه می‌کنند.

NAV صدور چیست؟

NAV صدور به هزینه‌ای اطلاق می‌شود که سرمایه‌گذاران برای خرید واحدهای صندوق پرداخت می‌کنند. کارمزد معامله نیز در این مبلغ محاسبه می‌شود و به همین دلیل،NAV صدور اندکی بیشتر از NAV هر واحد است. این تفاوت به این دلیل است که مدیر صندوق در خرید اوراق بهادار جدید باید هزینه‌ای را بابت کارمزد پرداخت کند و برای اینکه این کارمزد به سرمایه‌گذاران قدیمی تحمیل نشود، از سرمایه‌گذاران جدید دریافت می‌شود. صدور بر اساس ارزش خالص دارایی در روز بعد از ثبت درخواست خرید محاسبه می‌گردد.

NAV ابطال چیست؟

اگر سرمایه‌گذار به پول نقد نیاز داشته باشد و قصد فروش واحدهایش را داشته باشد، قیمت واحدها به صورت NAV ابطال محاسبه می‌شود. NAV ابطال به مبلغی گفته می‌شود که دارنده واحد صندوق در ازای فروش کسب می‌کند. با توجه به کسر شدن کارمزد معامله، قیمت NAV ابطال از NAV هر واحد کمتر خواهد بود، NAV ابطال بر اساس ارزش خالص دارایی در روز بعد از ثبت درخواست فروش محاسبه می‌شود. بنابراین قیمت صدور و ابطال واحدها نیز بر اساس NAV تعیین شده و همسو با تغییرات آن نوسان می‌کند. در نهایت سود یا زیان هر سرمایه‌گذار از محل تغییر ارزش واحدهای صندوق مشخص می‌شود.

سه نکته در مورد NAV صندوق‌های سرمایه‌گذاری

- ارزش خالص دارایی‌های هر روز یک صندوق سرمایه‌گذاری در پایان روز معاملاتی بعد از آن محاسبه می‌شود.
- NAV صدور و ابطال یک واحد سرمایه‌گذاری بر اساس ارزش خالص دارایی‌های آن صندوق در روز کاری پس از اعلام درخواست است.
- NAV صدور و ابطال یک واحد سرمایه‌گذاری از یک صندوق معین در یک روز مشخص با هم برابر نیستند.

ارزش خالص دارایی (NAV) ارزش خالص دارایی‎ها چیست؟

همه کسانی که وارد بازار سرمایه می‌شوند هدفی جز افزایش دارایی‌‎هایشان ندارند. به همین دلیل، مفهوم ارزش خالص دارایی برای سرمایه‌گذاران اهمیت بسزایی دارد. برای انجام یک سرمایه‌گذاری موفق در بازار سهام، همواره می‌بایست به تحلیل تکنیکال و تحلیل بنیادی سهام پرداخت و درصورتی‌که قیمت روز سهام کمتر از ارزش ذاتی سهام بود، آنگاه می‌توان اقدام به خرید سهام نمود.

صندوق‌های سرمایه‌گذاری و شرکت‌های سرمایه‌گذاری دو رکن اساسی در بازار سرمایه ایران محسوب می‌شوند که عمده دارایی‌هایشان سهام و دارایی مالی است. در این مقاله سعی داریم یکی از پرکاربردترین اصطلاحات را یعنی “ارزش خالص دارایی (NAV)” که به محاسبه ارزش ذاتی سهام می‌پردازد، در دو حوزه صندوق‌های سرمایه‌گذاری و شرکت‌های سرمایه‌گذاری، به‌طور مجزا موردبررسی قرار دهیم.

ارزش خالص دارایی (NAV) چیست؟

NAV مخفف کلمه Net Asset Value و به معنای ارزش خالص دارایی است. درواقع NAV نشان‌دهنده کل خالص ارزش دارایی‌های یک شرکت و یا صندوق سرمایه‌گذاری است. این شاخص معیاری استانداردشده قلمداد می‌شود که می‌توان از آن به‌منظور انجام مقایسه عملکرد شرکت‌ها و صندوق‌های سرمایه‌گذاری استفاده کرد. به‌عبارت‌دیگر ارزش دارایی‌های خالص، شاخصی در بورس اوراق بهادار است که برای ارزش‌یابی و برآورد ارزش ذاتی دارایی‌های شرکت‌ها و صندوق‌های سرمایه‌گذاری، استفاده می‌شود.

ارزش خالص دارایی (NAV) چگونه محاسبه می‌شود؟

ارزش خالص دارایی، ارزش خالص یک صندوق یا شرکت را نشان می‌دهد و بر اساس کل دارایی‌های مجموعه و کل بدهی‌های آن محاسبه می‌شود. بدین ترتیب که ارزش کل دارایی‌ها منهای کل بدهی‌های آن مجموعه، برابر است با ارزش خالص ارزش خالص دارایی‎ها دارایی‌ها یا NAV آن مجموعه.

NAV= بدهی‌ها – ارزش کل دارایی‌ها

ارزش خالص دارایی به ازای هر سهم (NAVPS) چگونه محاسبه می‌شود؟

جهت ارزش‌یابی هر واحد صندوق یا سهام شرکت سرمایه‌گذاری، باید خالص ارزش دارایی به ازای هر سهم (Net Asset Value Per Share) را محاسبه کنیم که برابر است با:

روش‌های دیگر محاسبه ارزش خالص دارایی (NAV)

روش‌های دیگر محاسبه NAV بیش‌تر در شرکت‌های سرمایه‌گذاری مورداستفاده قرار می‌گیرد.

روش اول:

NAV = ارزش افزوده دارایی‌های غیرجاری + سرمایه در ارزش خالص دارایی‎ها گردش خالص + ارزش افزوده سرمایه‌گذاری‌ها

ارزش افزوده سرمایه‌گذاری‌ها برابر با ارزش روز سرمایه‌گذاری منهای بهای تمام‌شده سرمایه‌گذاری‌ها است.
سرمایه در گردش خالص نیز عبارت است از دارایی‌های جاری منهای بدهی‌های جاری، همچنین ارزش افزوده دارایی‌های غیر جاری از تفریق ارزش روز دارایی‌های غیر جاری و بهای تمام‌شده دارایی غیر جاری به دست می‌آید.

روش دوم:

NAV = ارزش روز بدهی‌ها- (مجموع ارزش روز دارایی‌های جاری + ارزش روز سرمایه‌گذاری‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها + ارزش روز دارایی‌های جاری)

روش سوم:ارزش خالص دارایی‎ها

روشی که در ایران در شرکت‌های سرمایه‌گذاری معمولاً در محاسبه NAV مرسوم است.

NAV = ارزش افزوده سرمایه‌گذاری‌ها + بهای تمام‌شده حقوق صاحبان سهام

همان‌طور که اشاره شد ” ارزش خالص دارایی NAV”، در دو حوزه مجزا قابل‌بررسی است:

• صندوق‌های سرمایه‌گذاری
• شرکت‌های سرمایه‌گذاری

صندوق‌های سرمایه‌گذاری و محاسبه NAV آن

صندوق سرمایه‌گذاری که به‌طور کامل در مطالب قبلی بآشگاه بلاگ به آن پرداخته‌ایم، یکی از فرصت‌های مطلوب سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه است، خصوصاً برای افرادی که خودشان وقت یا اطلاعات کافی برای انجام این کار را ندارند.

آشنایی با ارزش خالص دارایی (NAV) در صندوق‌های سرمایه‌گذاری اهمیت زیادی دارد و می‌تواند یکی از ملاک‌های ارزیابی عملکرد صندوق‌ها در نظر گرفته شود. سرمایه‌گذاران با خرید واحدهای سرمایه‌گذاری در دارایی‌های صندوق سهیم می‌شوند، پس لازم است ارزش دارایی‌هایشان در صندوق را بدانند. مخصوصاً اگر ارزش این دارایی‌ها با توجه به شرایط بازار همواره در حال تغییر باشد؛ همان‌طور که می‌دانید بخشی از دارایی‌های صندوق‌های سرمایه‌گذاری به سهام شرکت‌ها اختصاص یافته که با نوسان روزانه سهام، افزایش یا کاهش می‌یابند. علاوه بر این، سود سهام تقسیم‌ شده توسط شرکت‌ها نیز به منابع صندوق اضافه شده و ارزش دارایی‌های آن و به طبع آن، ارزش واحدهای خریداری‌شده را افزایش می‌دهد.

• ارزش خالص هر واحد صندوق در انتهای هر روز و بر اساس قیمت پایانی دارایی‌های آن محاسبه و از طریق سایت اختصاصی صندوق گزارش می‌شود.

همان‌طور که اشاره شد اگر بدهی‌های صندوق که شامل بدهی به کارگزاری‌ها بابت خرید سهام و بدهی به ارکان صندوق می‌شود را از دارایی‌های صندوق کم کنیم، ارزش خالص کل دارایی‌های صندوق به دست می‌آید. حال اگر حاصل را بر تعداد کل واحدهای صندوق (واحدهای سرمایه‌گذاری نزد سرمایه‌گذاران) تقسیم کنیم، ارزش خالص هر واحد یا NAV هر واحد صندوق به دست می‌آید. بدین ترتیب NAV صندوق، ارزش سهام هر سهم صندوق را نشان می‌دهد که باعث می‌شود معاملات در صندوق سهام آسان‌تر شود و هم‌چنین معیاری مهم در جهت تصمیم‌گیری مناسب در انتخاب صندوق سرمایه‌گذاری محسوب ‌شود.

NAV صدور چیست؟

به مبلغی که سرمایه‌گذاران برای خرید واحدهای جدید صندوق پرداخت می‌کنند، NAV صدور گفته می‌شود و اندکی بیش‌تر از ارزش خالص هر واحد (NAV هر واحد) است. این تفاوت به این دلیل است که مدیر صندوق در خرید اوراق بهادار جدید باید هزینه‌ای را بابت کارمزد پرداخت کند و برای اینکه این کارمزد به سرمایه‌گذاران قدیمی تحمیل نشود، از سرمایه‌گذاران جدید دریافت می‌شود.

NAV ابطال چیست؟

چنانچه سرمایه‌گذاری به پول نقد نیاز داشته باشد و قصد فروش واحدهایش را کند، قیمت واحدها به‌صورت NAV ابطال محاسبه می‌شود. قیمت هر واحد در زمان ابطال با فرض کسر هزینه‌های مربوط به معاملات از بهای فروش دارایی‌های سبد، تعیین می‌شود و مبنای خالص پرداخت به شخص قرار می‌گیرد؛ یعنی هزینه کارمزد معاملات فروش، در نظر گرفته می‌شود و از ارزش خالص هر واحد کسر می‌گردد. بدین ترتیب NAV ابطال معمولاً کمتر یا مساوی NAV هر واحد است.

بنابراین قیمت صدور و ابطال واحدها نیز بر اساس NAV تعیین شده و همسو با تغییرات آن نوسان می‌کند. در نهایت سود یا زیان هر سرمایه‌گذار از محل تغییر ارزش واحدهای صندوق مشخص می‌شود.

سه نکته در مورد NAV صندوق‌های سرمایه‌گذاری:

1. ارزش خالص دارایی‌های هر روز یک صندوق سرمایه‌گذاری در پایان روز معاملاتی بعد از آن محاسبه می‌شود.
2. NAV صدور و ابطال یک واحد سرمایه‌گذاری بر اساس ارزش خالص دارایی‌های آن صندوق در روز کاری پس از اعلام درخواست است.
3. NAV صدور و ابطال یک واحد سرمایه‌گذاری از یک صندوق معین در یک روز مشخص باهم برابر نیستند.

شرکت‌های سرمایه‌گذاری و مشکلات محاسبه NAV آن‌ها

حال سؤال این است که آیا ارزش سهام شرکت‌های سرمایه‌گذاری را نیز می‌توان با محاسبه NAV هر سهم به دست آورد؟

با توجه به ساختار فعالیت شرکت‌های سرمایه‌گذاری در ایران که به عبارتی از اهداف اصلی شرکت‌های سرمایه‌گذاری فاصله دارند و هم‌چنین نحوه محاسبه NAV در ایران، نمی‌توان مقدار روشنی برای هر سهم به دست آورد.
۱) برخی شرکت‌های سرمایه‌گذاری در ایران با توجه به ماهیت آن‌ها که سرمایه – بسته یا ثابت هستند و سرمایه آن‌ها به دلایل مختلف بلوکه شده است، الزامی به محاسبه و ارائه خالص ارزش دارایی‌های روزانه ندارند (البته صورت‌وضعیت ماهانه پرتفوی سرمایه‌گذاری خود را ارائه می‌دهند).
۲) اکثر شرکت‌های سرمایه‌گذاری در ایران سهام شرکت‌های غیربورسی را هم نگهداری می‌کنند و بنابراین نمی‌توان ارزش روز سهام آن‌ها را به‌صورت دقیق برآورد کرد.
۳) برخی از شرکت‌های سرمایه‌گذاری در ایران هلدینگ هستند؛ یعنی سهام کنترلی دو یا چند مجموعه دیگر را دارند، بنابراین محاسبه ارزش دقیق این سهام نیز پیچیده است.
۴) معمولاً شرکت‌های سرمایه‌گذاری به‌جز دارایی‌های موجود در پرتفوی سرمایه‌گذاری‌های خود، دارایی‌های دیگری مثل زمین و ساختمان و مجوزهای متعدد دارند که این مهم می‌تواند بعضاً تأثیر بیشتری از اصل سرمایه‌گذاری‌ها در ارزش شرکت داشته باشد و این موارد در NAV دیده نمی‌شود.
۵) عموم شرکت‌های سرمایه‌گذاری درآمدهای غیرعملیاتی نیز دارند، ازجمله درآمد ارائه برخی خدمات پیمانکاری، نظارت بر برخی طرح‌ها، پذیرش برخی سمت‌ها در انتشار اوراق (مثل متعهد پذیره نویسی) که منجر به ایجاد سود می‌شود، ولی در NAV آن‌ها لحاظ نمی‌شود.
نکته: در برآوردهای مالی، NAV نمی‌تواند انعکاس دقیقی از خالص ارزش دارایی‌های شرکت ارائه دهد.

راهکارهای محاسبه NAV با توجه به تنوع شرکت‌های سرمایه‌گذاری

در نهایت باید گفت که مشکلات و نارسایی‌هایی از این دست، موجب اندکی جدایی میان NAV هر سهم مندرج در گزارش صورت‌وضعیت پرتفوی سرمایه‌گذاری با قیمت سهام آن‌ها می‌گردد.

الف) گاهی برای رفع این مشکل می‌بایست سرمایه‌گذاری‌های شرکت را ارزش‌گذاری کنیم، سپس این رقم را با بهای تمام‌شده درج‌شده در صورت‌های مالی شرکت مقایسه کنیم. درصورتی‌که ارزش بازار بیش‌تر از بهای تمام‌شده باشد، این مازاد ارزش نسبت به بهای تمام‌شده باید در محاسبه خالص ارزش دارایی‌ها در نظر گرفته شود، زیرا در حقیقت این مازاد ارزش به هنگام ارائه اطلاعات در بخش دارایی‌ها در ترازنامه پنهان مانده است.
بنابراين فرمول محاسبه خالص ارزش دارايي‌هاي يك شركت به‌صورت زير به دست مي‌آيد.

حقوق صاحبان سهام + مازاد ارزش سرمايه‌گذاري‌ها نسبت به بهاي تمام‌شده = خالص ارزش دارايي‌ها

ب) بديهي است انجام محاسبه فوق در زماني كه شركت سرمايه‌گذاري فعاليت‌هايي خارج از بورس داشته باشد، با مشکلاتی در خصوص محاسبه NAV مواجه می‌شود، كه علت آن نيز به فقدان بازار منصفانه براي ارزش‌گذاري سرمايه‌گذاري‌ها باز مي‌گردد. به‌منظور رفع این مشکل می‌توان ارزش روز پرتفوی خارج از بورس را معادل بهای تمام‌شده آن‌ها منظور نمود.

ج) با توجه به وجود نسبت‌های مالی که علاوه بر بی مقیاس کردن اعداد و اندازه‌ها، منجر به امکان مقایسه می‌شود، برای ارزیابی منصفانه قیمت سهام شرکت‌های سرمایه‌گذاری، از نسبت قیمت به خالص ارزش دارایی‌ها (P/ NAV) استفاده می‌شود.

این شاخص از دیدگاه علمی از اعتبار بالاتری در مقایسه با نسبت P/ E برخوردار است؛ زیرا سود (E) نماینده ارزش شرکت است و طبق فرمول گوردن، ما با استفاده از درآمدهای آتی یک دارایی، قیمت امروز آن دارایی را شناسایی می‌کنیم؛ درحالی‌که NAV مستقیماً ارزش واقعی دارایی را نشان می‌دهد. به معنای دیگر نسبت P/ NAV معادل «یک» واحد، نشان‌دهنده این است که قیمت جاری سهم منطبق با خالص ارزش دارایی‌های شرکت در حال معامله است.

د) دربرآورد NAV حاضر، ریز سرمایه‌گذاری‌های بورسی و خارج از بورس شرکت‌های سرمایه‌گذاری از آخرین صورت وضعیت پرتفوی منتشرشده شرکت‌ها در سامانه ناشران بورسی استخراج گردیده است. هم‌چنین برای استخراج حقوق صاحبان سهام از آخرین صورت‌های مالی میان‌دوره‌ای منتشر شده‌ی شرکت‌ها استفاده می‌شود. گاهی ممکن است تاریخ آخرین ترازنامه منتشر شده با آخرین صورت‌وضعیت پرتفوی یکسان نباشد. در این حالت سودهای تقسیم‌شده مابین این دو تاریخ از سوی شرکت‌ها باعث کاسته شدن قیمت سهامشان گردیده، درحالی‌که به سرفصل سود انباشته در ترازنامه اضافه نگردیده است، لذا در محاسبات ذیل سود‌های تقسیمی محقق شده نیز به محاسبات اضافه می‌گردد.

نکته قابل‌توجه سرفصل ذخایر کاهش ارزش سرمایه‌گذاری‌هاست. با توجه به اینکه این ذخیره در ترازنامه کاهنده‌ی دارایی‌هاست، لذا در محاسبات مربوط به NAV، به محاسبات افزوده می‌گردد.

پس از محاسبه خالص ارزش دارایی‌های تعدیل‌شده (با در نظر ارزش خالص دارایی‎ها گرفتن سود نقدی و ذخایر کاهش ارزش)، بایستی رقم فوق، تقسیم‌بر تعداد سهام شرکت گردد تا NAV هر سهم محاسبه شود.
در خصوص شرکت‌هایی که در حال انجام افزایش سرمایه‌اند باید به این نکته توجه نمود که تعداد سهام آخرین سرمایه ثبت‌شده بعلاوه تعداد سهامی که در حال انتشار است به‌عنوان ملاک تعداد سهام قرار گیرد.

با توجه به مطالب اشاره‌شده در بالا، خلاصه فرض‌های مبنای محاسبه NAV به‌صورت زیر است:

• دارایی و بدهی‌های منظور شده در محاسبه NAV مربوط به آخرین ترازنامه منتشره از سوی شرکت‌ها است.
• اطلاعات مربوط به پرتفوی شرکت، بر اساس آخرین صورت‌وضعیت پرتفوی ارائه‌شده در سایت است.
• در محاسبه ارزش روز پرتفوی بورسی، قیمت پایانی روزانه اعمال می‌گردد.
• ارزش بازار پرتفوی غیر بورسی، معادل بهای تمام‌شده، منظور می‌گردد.
• سود نقدی حاصل از سرمایه‌گذاری در شرکت‌های زیرمجموعه که مجمع عمومی عادی آن‌ها مابین فاصله میان تاریخ ترازنامه و تاریخ صورت‌وضعیت پرتفوی برگزار شده باشد، به‌عنوان سود نقدی محقق شده در محاسبات منظور می‌گردد و ذخیره کاهش ارزش سرمایه‌گذاری‌ها به محاسبات اضافه می‌شود.
• سود حاصل از فروش سرمایه‌گذاری‌ها که مابین تاریخ ترازنامه و تاریخ صورت وضعیت پرتفوی اتفاق افتاده باشد در محاسبات منظور می‌گردد.

سخن آخر

همان‌طور که بیان شد ارزش خالص دارایی (NAV) که نشان‌دهنده کل خالص ارزش دارایی‌ها است، در دو حوزه صندوق‌های سرمایه‌گذاری و شرکت‌های سرمایه‌گذاری به‌طور مجزا به کار گرفته می‌شود و هریک با روش‌های متفاوتی قابل‌محاسبه است. بدین ترتیب که NAV در صندوق‌های سرمایه‌گذاری از اهمیت بالایی برخوردار بوده و ملاک مقایسه صندوق‌های سرمایه‌گذاری، جهت انتخاب یک صندوق خوب قرار می‌گیرد. بدین ترتیب محاسبه آن، روزانه و بسیار دقیق انجام می‌پذیرد؛ اما در شرکت‌های سرمایه‌گذاری، به دلیل این‌که ساختار فعالیت متفاوتی دارند، در برآوردهای مالی، NAV نمی‌تواند انعکاس دقیقی از خالص ارزش دارایی‌های شرکت ارائه دهد که برای حل این مسئله، راهکارهایی ذکر گردید که با به‌کارگیری آن‌ها می‌توان NAV را به‌طور نسبی به دست آورد.

ارزش خالص دارایی یا NAV در بورس چیست؟

برای انجام یک سرمایه‌گذاری موفق در بازار سهام همواره می‌بایست به تحلیل تکنیکال و تحلیل بنیادی سهام پرداخت و در صورتی که قیمت روز سهام کمتر از ارزش خالص دارایی بود، آنگاه می‌توان اقدام به خرید سهام نمود. یکی از انواع شرکت‌های موجود در بازار سرمایه ایران شرکت‌های سرمایه‌گذاری می‌باشند.

ارزش خالص دارایی (NAV)

از آنجایی که عمده دارایی‌های شرکت‌های سرمایه‌گذاری، سهام و دارایی‌های مالی است می‌توان از اصطلاحی تحت عنوان NAV جهت محاسبه ارزش خالص دارایی استفاده نماییم.

با توجه به اینکه سرمایه گذاران زیادی به خصوص تازه واردهای عرصه بورس و تحلیل بنیادی از ما در خصوص ارزش گذاری سهام شرکتهای سرمایه گذاری سوال می پرسند و می گویند روش NAV چیست؟

ما در این مقاله به تبیین مفهوم ارزش خالص دارایی (NAV) در شرکت‌های سرمایه گذاری می‌پردازیم تا از این دریچه بتوانیم درک مفاهیم حاکم در تحلیل بنیادی این دست از شرکت‌های سرمایه‌گذاری را ملموس‌تر نماییم.

ماهیت شرکت‌های سرمایه‌گذاری

بر اساس نوع فعالیت شرکت‌های فعال در بورس می‌توان آن‌ها را به چند دسته تقسیم کرد: شرکت‌های تولیدی، خدماتی، قراردادی و پیمانکاری و شرکت‌های سرمایه‌گذاری.

البته عمده شرکت‌ها در دسته تولیدی و سرمایه‌گذاری قرار می‌گیرند. شرکت‌های سرمایه‌گذاری همان‌طور که از نام آن‌ها پیداست با هدف سرمایه‌گذاری در شرکت‌های بورسی و غیر بورسی تأسیس می‌شوند.

انواع شرکته های سرمایه گذاری

اول شرکت‌هایی که هدف آن‌ها از سرمایه‌گذاری صرفاً کسب سود از محل فروش سهام است. این دسته از شرکت هم عمدتاً به صورت کنترلی اقدام به خرید سهام شرکت‌های زیرمجموعه نمی‌کنند و عمده سبد سهامشان را سهامی با درصدهای کمتر از یک درصد تشکیل می‌دهند.

دوم شرکت‌های سرمایه‌گذاری هستند که هدفشان سرمایه‌گذاری به صورت کنترلی از طریق مالکیت مستقیم و یا غیرمستقیم توسط شرکت‌های زیرمجموعه آن است که به آنها هلدینگ سرمایه گذاری می گویند.

در حالت اخیر برای مثال شرکت سرمایه‌گذاری مالکیت ۳۵ درصد یک شرکت را به دست می‌گیرد و از طریق یک شرکت غیر بورسی که مالکیت ۱۰۰ درصد آن را دارد، مالکیت ۲۵ درصد دیگر آن را نیز در اختیار می‌گیرد.

در نتیجه در مجموع مالکیت ۶۰ درصد آن شرکت در اختیار شرکت سرمایه‌گذاری بوده و به اصطلاح سهامدار عمده آن بوده و مالکیت کنترلی آن شرکت را در دست گرفته است.

اهداف شرکت های سرمایه گذاری

برای اینکه متوجه بشویم هدف یک شرکت سرمایه‌گذاری کدام‌یک از حالات فوق است باید به اساسنامه شرکت رجوع کرد، با این وجود در ابتدای یادداشت‌های همراه صورت‌های مالی نیز می‌توان آن را رؤیت کرد.

تصویر فوق بخشی از اطلاعات موجود در یادداشت‌های همراه صورت‌های مالی شرکت سرمایه‌گذاری نفت و گاز و پتروشیمی تأمین با نماد تاپیکو است.

همان‌طور که در تصویر مشخص شده است هدف این شرکت سرمایه‌گذاری کنترلی در سهام شرکت‌های دیگر است. این دسته از شرکت‌ها در سبد سهام خود عموماً دارای چندین سهم با مالکیت بیش از ۵۰ درصد می‌باشند. هم‌چنین این شرکت‌ها در رشد و توسعه شرکت‌های تولیدی و زیرمجموعه خود نقش اصلی را ایفا می‌کنند.

در تصویر فوق بخشی از سبد سرمایه‌گذاری شرکت سرمایه‌گذاری نفت و گاز و پتروشیمی تأمین را مشاهده می‌فرمایید. همان‌طور که مشخص شده است این شرکت مالکیت ۵۰ درصدی چندین شرکت را در اختیار دارد که این موضوع متناسب با اهداف تعریف‌شده در اساسنامه شرکت است.

این گزارش در کدال تحت عنوان صورت وضعیت پرتفوی ماهیانه برای شرکت های سرمایه گذاری وجود دارد.

روش محاسبه ارزش خالص دارایی یا NAV چگونه است؟

Net Asset Value که به اختصار از آن به NAV یاد می‌گردد به خالص ارزش دارایی‌های یک شرکت سرمایه‌گذاری اشاره دارد. در واقع به ما این موضوع را نشان می‌دهد که ارزش روز آنچه متعلق به سهامداران است چند ریال است و این موضوع اصلی‌ترین مبحث در امر سرمایه‌گذاری است.

فرمول محاسبه NAV از رابطه زیر محاسبه می‌گردد:

همان‌طور که در فرمول بالا مشاهده می‌کنید از ارزش روز دارایی‌ها و بدهی‌ها یاد شده است. برای در این موضوع توضیحاتی را ادامه ارائه می‌کنیم تا به طور دقیق با مفاهیم آشنا بشوید.

معادله اصلی حسابداری که در ترازنامه شرکت‌ها برقرار است به شرح زیر است:

جمع کل دارایی‌ها = جمع کل بدهی‌ها + جمع حقوق صاحبان سهام

بنابراین ما در فرمول محاسبه خالص ارزش دارایی‌های هر سهم به دنبال محاسبه ارزش روز حقوق صاحبان سهام هستیم تا ببینیم بر اساس آنچه امروز روی داده، ارزش روز سرمایه‌گذاری شرکت و در نتیجه ارزش روز حقوق صاحبان سهام شرکت سرمایه‌گذاری چند ریال است.

علت استفاده از NAV در شرکت‌های سرمایه‌گذاری

همان‌طور که پیش از این نیز ذکر گردید شرکت‌های سرمایه گذاری و تولیدی عمده شرکت‌های بورسی را تشکیل می‌دهند به همین دلیل با استناد به صورت‌های مالی این دو نوع شرکت به تبیین موضوع فوق می‌پردازیم.

همانگونه که پیش از این ذکر شد معادله اصلی حسابداری از رابطه زیر تبعیت می‌کند:

جمع کل دارایی‌ها = جمع کل بدهی‌ها + جمع حقوق صاحبان سهام

رابطه فوق به این معناست که دارایی‌های خریداری‌شده توسط شرکت یا متعلق به سهامداران است و یا طلبکاران. اما ارزش خالص دارایی‎ها نکته حائز اهمیت این است که دارایی‌های گزارش‌شده در ترازنامه دقیقه به چه مواردی اشاره می‌کند؟

به ترازنامه شرکت تولیدی کالسیمین توجه فرمایید:

همان‌طور که در تصویر فوق مشاهده می‌فرمایید از حدود ۱۰ هزار میلیارد ریال دارایی‌های این شرکت، حدود ۸ هزار میلیارد ریال آن را دارایی‌هایی مانند موجودی کالا، دریافتنی‌های تجاری و دارایی‌های ثابت مشهود (مانند زمین، ماشین‌آلات و تجهیزات و … ) شکل داده‌اند.

محاسبه ارزش خالص دارایی براسس اطلاعات ترازنامه

ترازنامه بر اساس اصول حسابداری تهیه می‌شود. یکی از اصول حسابداری اصل بهای تمام شده تاریخی است. بر طبق این اصل شرکت‌ها مکلف هستند تا ارزش دارایی‌های خود را به قیمت زمان خرید خود ثبت کنند.

بنابراین مثلاً شرکت کالسیمین یکی از زمین‌های خود را در سال ۱۳۶۵ به قیمت ۱۰۰ میلیون ریال خریده است و در نتیجه ارزش این دارایی در دفاتر به مبلغ ۱۰۰ میلیون ریال ثبت شده است در حالی که در سال ۱۳۹۷ ارزش این زمین به ۳۰ میلیارد ریال افزایش پیدا کرده باشد.

از آنجایی که برای به‌روزرسانی اطلاعات ارزش زمین نیازمند حضور کارشناس دادگستری هستیم بنابراین هیچ‌گاه این به‌روزرسانی انجام نمی‌شود مگر در شرایط خاصی مانند افزایش سرمایه از محل مازاد تجدید ارزیابی دارایی‌ها که در این حالت شرکت اقدامات مقتضی را انجام خواهد داد.

بنابراین همان‌طور که مشاهده می‌فرمایید عملاً در شرکت‌های تولیدی دسترسی به NAV کار غیرممکنی محسوب می‌شود و به همین دلیل ارزش‌گذاری در این شرکت‌ها با برآورد سود خالص و استفاده از ضریب P/E ممکن می‌شود.

شما به ترازنامه شرکت سرمایه‌گذاری اعتلای البرز نگاه کنید.

همان‌طور که در تصویر فوق مشاهده می‌فرمایید کل دارایی‌های شرکت که از مجموع دارایی‌های جاری و غیر جاری به دست می‌آید معادل ۱۲۲۵۴۳۴ میلیون ریال است که از این مقدار ۱۱۱۲۱۱۲ میلیون ریال معادل ۹۱ درصد آن مربوط به سرمایه‌گذاری‌های شرکت است.

از آنجایی که سرمایه‌گذاری‌های شرکت را می‌توان از طریق برآورد ارزش شرکت و یا تابلوی معاملات به دست آورد به همین دلیل می‌توانیم از خالص ارزش دارایی‌های شرکت به عنوان ابزاری جهت محاسبه ارزش ذاتی شرکت استفاده کرد.

بنابراین با محاسبه NAV تا حدود زیادی می‌توان ارزش روز حقوق صاحبان سهام شرکت‌های سرمایه‌گذاری را برآورد کرد.

نحوه محاسبه nav شرکت های سرمایه گذاری

در این مقاله سعی بر آن شد تا مفهوم NAV برای شما تشریح گردد و از این دریچه الزام محاسبه آن برای شرکت‌های سرمایه‌گذاری تشریح گردد.

برای محاسبه خالص ارزش دارایی‌های هر سهم یک شرکت سرمایه‌گذاری بایستی ضمن در نظر گرفتن ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام، اثرات سودهای تقسیمی دریافتی، سود(زیان) ناشی از فروش سهام، ارزش افزوده ناشی از مالکیت سهام بورسی و غیربورسی و مفهومی به نام ذخیره کاهش ارزش سرمایه‌گذاری‌ها لحاظ گردد که در مقاله فاکتورهای مهم در محاسبه NAV هر سهم به تفصیل در این مورد توضیحاتی ارائه می‌گردد.

همچنین در صندوق های سرمایه گذاری با مفهوم ارزش خالص دارایی کار خواهید داشت که می توانید بحث NAV صدور و NAV ابطال را از مقاله صندوق سرمایه گذاری مطالعه نمایید.