چرا کرونا تنها عامل کاهش قیمت نفت نیست؟
در اقتصاد، تغییر قیمت یک کالا یا خدمت ناشی از تغییرات در عرضه و تقاضای آن است؛ برای اینکه قیمت یک محصول کاهش افزایش تمایلات صعودی نفت پیدا کند یا باید عرضه آن زیاد شود یا تقاضا برای آن محصول کاهش پیدا کند و یا ترکیبی از این دو عامل به کار گرفته شوند.
در سقوط این روزهای قیمت نفت اما می‌توان گفت توامانی مازاد عرضه و کاهش تقاضا عامل ایجاد چنین سقوط تاریخی شده است.
برای درک بهتر این پدیده ابتدا بهتر است نگاهی به تاریخ جنگ قیمت نفت بیندازیم.
وسوسه برای تولید نفت گران
با ظهور کمپانی‌های نفتی در خاورمیانه، تغییرات اساسی در قیمت نفت در دهه‌های ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ در ساختار جهانی صنعت نفت اتفاق افتاد. با شروع هزاره سوم و پررنگ شدن حضور چین در اقتصاد که افزایش تقاضا برای انرژی را به همراه داشت قیمت نفت نیز به‌طور پیوسته رو به افزایش گذاشت. به‌طوری که تا سال ۲۰۰۸ و پیش از بحران مالی آن سال قیمت هر بشکه نفت به کمی بیشتر از ۱۶۰ دلار نیز رسید؛ در طی بحران ۲۰۰۸ قیمتها به‌شدت کاهش یافتند اما خیلی زود دوباره روند افزایشی قیمت نفت از سر گرفته شد و توانست تا سال ۲۰۱۴ به قیمت ۱۱۴ دلار در هر بشکه برسد.
نمودار ۱) قیمت نفت از سال ۲۰۰۰ تا امروز (ماکرو ترندز)
این روند صعودی و افزایش قیمتها موجب آن شد که به دلیل سودآوری زیاد صنعت نفت منابعی که پیش از این منابع غیرمتعارف (به دلیل هزینه‌های بالا برای کشف و استخراج) نامیده می‌شدند؛ نیز مورد سرمایه‌گذاری قرار بگیرند. به‌طور مثال می‌توان از نفت شل آمریکا نام برد که به نفت خامی گفته می‌شود که از ماسه و یا سنگ ماسه با استفاده از مایع پرفشار و صرف هزینه‌های زیاد استخراج می‌شود.
نقطه سربه‌سر در اقتصاد، به زبان ساده، نقطه‌ای است که در آن هزینه و درآمد برای یک بنگاه تولیدی برابر می‌شوند و بنگاه در هر قیمتی بالاتر از آن شروع به سوددهی می‌کند. برای به دست آوردن نقطه سربه‌سر روش‌های زیادی وجود دارد و این روش‌ها با توجه به هزینه‌های هر شرکت، مانند نیروی کار، هزینه‌های عمومی تکنولوژی، مالیات و هزینه‌هایی از این دست، متغیرند. نقطه سربه‌سر برای کمپانی‌های نفت شل به‌طور میانگین عددی معادل ۴۵ دلار است؛ یعنی در قیمت هر بشکه نفت معادل ۴۵ دلار درآمد و هزینه‌های این شرکت‌ها با یکدیگر سربه‌سر شده، در حالی که این مبلغ برای کشوری چون عربستان ۴ دلار و برای روسیه معادل ۱۰ دلار است. البته نمی‌شود این اعداد را به آسانی با یکدیگر مقایسه نمود زیرا که شرکت‌های آمریکایی در مقام بنگاه‌هایی خصوصی هستند اما عربستان و روسیه در مقام دو کشور که برای تامین مخارج خود به درآمدهای نفتی وابسته هستند لذا نقاط سربه‌سر در این دو کشور در واقع از این مقادیر بالاتر و بی‌ثبات‌تر بوده و به مخارج دولتی آنها نیز مرتبط است.
در بین افزایش تمایلات صعودی نفت سالهای ۲۰۰۹ و ۲۰۱۴ تولید نفت شل سه برابر شد و در سال ۲۰۱۴ آمریکا توانست به بزرگترین تولیدکننده نفت دنیا تبدیل شود.
نمودار ۲) تولید نفت آمریکا از سال ۲۰۰۰ تا کنون (ماکرو ترندز)
نمودار ۳) افزایش سهم شل در تولیدات نفتی آمریکا
در سال ۲۰۱۱ آمریکا شروع به صادرات نفت خام نمود به‌طوری که در سال ۲۰۱۳ توانست عربستان سعودی را به‌عنوان بزرگترین صادرکننده نفت خام پشت سر بگذارد؛ حالا دیگر ایالات‌متحده نه‌تنها به انرژی وابسته نبود بلکه یکی از بزرگترین صادرکنندگان انرژی در جهان تبدیل شده بود.
صادرات نفت آمریکا از ۱۹۲۵ تا ۲۰۲۵
نمودار۴) صادرات نفت خام آمریکا (هزار بشکه) (EIA.gov)
سقوط قیمت نفت در ۲۰۱۶ و معاملات تازه
عرضه بیش از حد آمریکا، کاهش تقاضای چین به انرژی و استفاده از انرژی‌های تجدید پذیر همگی دست‌به‌دست هم دادند تا در سال ۲۰۱۶ قیمت نفت را کاهش پیدا کند. به‌طوری که در اوایل آن سال قیمت هر بشکه نفت به ۳۰ دلار کاهش پیدا کرد.
این کاهش قیمت منجر به کاهش سود شرکت‌هایی شد که نفت ارزان تولید می‌کردند اما برای شرکت‌هایی با تولید نفت گران این کاهش قیمت، سود را به زیان تبدیل کرد و باعث ورشکستگی شرکت‌های کوچک و شرکت‌های بزرگ با بدهی بالا شد. تا جایی که اداره انرژی آمریکا تخمین زد که در سال ۲۰۱۵ ضرر تولیدکنندگان عمده به ۶۷ میلیارد دلار برسد.
این کاهش قیمت اما برای کشورهای صادرکننده‌ی نفت نیز گران تمام شد و مقادیر زیادی کسری بودجه و از دست دادن ذخایر آنها را به همراه داشت. عربستان سعودی یک‌سوم از ذخایر خارجی خودش را در سالهای ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۶ از دست داد.
اینجا بود که دو تولیدکننده بزرگ نفت برای مقابله با این بحران رو به تشدید تصمیم گرفتند قدم‌هایی برای بهبود قیمت نفت انجام بدهند. در دسامبر ۲۰۱۶ توافق «اوپک+» میان کشورهای عضو اوپک و ۱۱ کشور خارج از اوپک منعقد شد که تولید نفت این کشورها را محدود می‌کرد. این توافق توانست تا مارس امسال قیمت نفت را بین ۵۰ تا ۸۰ دلار حفظ کند.
اما شرکت‌های آمریکایی مانند سایرین از چنین محدودیت‌هایی برخوردار نشدند و این اقبال موجب شد روح تازه‌ای به صنعت کشف و استخراج نفت شل در آمریکا دمیده شود. در واقع تا ژانویه ۲۰۲۰ تولید روزانه نفت آمریکا قرار بود به بیش از ۱۲.۷ میلیون بشکه در روز برسد که رشدی ۴۵ درصدی نسبت به دسامبر ۲۰۱۶ را نشان می‌داد.
روسیه و عربستان متحد می‌شوند
در تاریخ ۶ مارس امسال اما اتحاد اوپک+ پس از اینکه روسیه درخواست اوپک برای کاهش تولید نفت جهانی را رد کرد از هم پاشید. روسیه علاوه بر رد این درخواست اعلام کرد که دیگر به توافق سال ۲۰۱۶ نیز پایبند نمی‌ماند. در پی این تصمیم عربستان سعودی نیز در ۸ مارس اعلام کرد دیگر حول محدودیت تولید مذاکره نمی‌کند و می‌خواهد عرضه نفت را به ۱۲.۳ میلیون بشکه در آپریل برساند و در اسرع وقت ظرفیت تولیدی خودش را به ۱۳ میلیون بشکه در افزایش تمایلات صعودی نفت روز برساند.
با ایجاد انتظار چنین افزایش عرضه‌ای شاخص نفت برنت در ۴۸ ساعت بیش از ۳۰ درصد سقوط کرد. برخی گمان می‌کنند که این اقدام روسیه در تلافی تحریم‌های آمریکا علیه بزرگترین شرکت نفتی روسیه، نفتروز، است. اما نکته مهم‌تر از این گمان‌ها، انگیزه طولانی‌مدتی است که در پشت این تصمیمات پنهان شده بود. برای مدت‌ها نفت آمریکا بخشی از بازار را اشغال کرده بود و بدون محدودیت به تولید مشغول بود. با این تهدید، قیمتها کاهش چشمگیری پیدا می‌کردند و این دو کشور باید درآمد کم را تحمل می‌کردند اما شرکت‌های آمریکایی که نفت گران تولید می‌کردند توان تاب‌آوری در چنین بازاری را نداشته و سقوط می‌کردند.
تمام این اقدامات منجر به افزایش عرضه در بازار جهانی شد که بخشی از کاهش قیمتها را پوشش می‌داد.
کرونا وارد می‌شود
اما این کاهش قیمت قرار نبود در اینجا به پایان برسد زیرا که در نتیجه گسترش ویروس کرونا و بسته شدن بنگاه‌های اقتصادی در جهان تقاضای انرژی نیز افت چشمگیری پیدا کرد تا جایی که قیمت نفت تک‌رقمی شد. تاثیری که این ویروس بر تقاضای انرژی در جهان گذاشت شاید در تاریخ نظیری نداشته باشد. به‌عنوان مثال تنها تاثیر حاصل از خاموش شدن خودروها در آمریکا (بزرگترین مصرف‌کننده نفت جهان) به تنهایی توانست ۵ درصد از تقاضای جهانی برای نفت را کم کند و تقاضای نفت در آمریکا را به ۱۴.۴ میلیون بشکه در روز برساند. هند با اجرای بزرگترین قرنطیه جهان توانست ۳.۱ میلیون بشکه از تقاضای روزانه نفت کم کند. در اسپانیا که یکی از بزرگترین ضربه‌ها را از ویروس خورده است در ماه مارس تقاضای نفت ۲۳ درصد کم شد بنا بر گزارش بلومبرگ تقاضای گازوئیل و بنزین به ترتیب ۳۵.۵ و ۲۶.۵ درصد کاسته شد و تقاضای نفت سفید که در صنایع هوایی به کار برده می‌شود، نیز به دلیل بر زمین ماندن هواپیماها ۴۲.۵ درصد کاهش یافت.
نمودار ۵) رشد جهانی تقاضای نفت (پیش‌بینی آژانس بین‌المللی انرژی در ۹ آوریل)
در ایتالیا که همانند اسپانیا یکی از شدیدترین ضربه‌ها را از ویروس خورده است خرده‌فروشی‌های سوخت ۸۵ درصد کاهش یافته است و در بریتانیا فروش گازوئیل و بنزین به ترتیب ۵۷ و ۶۶ درصد کاهش یافته.
نمودار ۶) مصرف سه مصرف‌کننده بزرگ نفت در جهان تا سال ۲۰۱۸
آدام هنیه در گزارشی یادآور می‌شود که در مواجهه با قیمت‌هایی این‌چنین پایین تولیدکنندگان نفت تمایل دارند که نفت خود را ذخیره کنند تا با امید به افزایش قیمت در آینده توانایی فروش داشته باشند. با این وجود مسئله این است که فضای ذخیره‌سازی بسیار محدود است و انتقال نفت به مکان‌هایی مناسب برای ذخیره‌سازی خود هزینه‌بر است. تحلیلگران تخمین زده‌اند که حدود سه‌چهارم از ظرفیت ذخیره‌سازی جهان در حال حاضر استفاده شده است و ظرفیت‌های خالی نیز تا پایان ماه می پر خواهند شد.
افت بی‌سابقه قیمت نفت را می‌توان شکست همزمان عرضه و تقاضای این محصول تلقی کرد و حال باید پرسید متحدانی که کمر به نابودی شرکت‌های نفتی آمریکایی بسته بودند و خطر قیمت‌های پایین را به جان خریده بودند خودشان توان تاب‌آوری در برابر چنین سقوط وحشتناکی را خواهند داشت؟ می‌توان گفت که قطعا بحران پیش روی شرکت‌های با نفت گران عمیق‌تر از دولتهای نفتی است؛ هم به دلیل نقطه سربه‌سر بالای این کمپانی‌ها که ضرر بیشتری به آنها وارد می‌کند و هم به دلیل بدهی‌هایی که از این شرکت‌ها در بازارهای مالی ایجاد شده است.
افزایش 200 هزار بشکه ای تقاضای نفت در خاورمیانه به رغم بحران اقتصادی
خبرگزاری فارس : سازمان بین المللی انرژی در گزارشی پیش بینی کرد به علت ارزان بودن سوخت در خاورمیانه تقاضای نفت منطقه طی سال 2009 بیش از 200 هزار بشکه در روز افزایش خواهد یافت.
به گزارش خبرگزاری فارس سازمان بین المللی انرژی در تازه ترین گزارش خود پیش بینی کرد ، به دلیل افزایش هزینه ها در بودجه سال 2009 کشورهای خاورمیانه ، تقاضای نفت منطقه همچنان روندی صعودی خواهد داشت ولی نسبت به سال 2008 کاهش خواهد یافت .
دولتهای خاورمیانه قصد دارند به منظور مقابله با بحران مالی و اقتصادی جهان ، هزینه های خود افزایش تمایلات صعودی نفت را در بودجه 2009 افزایش دهند . پیش بینی می شود تقاضای جهانی نفت طی سال 2009 نیز مانند سال گذشته کاهش یابد .
بر اساس گزارش سازمان بین المللی انرژی ، ارزان بودن سوخت در خاورمیانه موجب خواهد شد تا تقاضای نفت منطقه طی سال 2009 بیش از 200 هزار بشکه معادل 3 درصد افزایش یابد .
ادواردو لوپز کارشناس ارشد سازمان بین المللی انرژی در این باره گفت ، به دلیل اینکه ایران و عربستان یارانه های زیادی را برای مصرف سوخت اختصاص می دهند ، تقاضای انرژی برای بخش حمل و نقل طی سال 2009 افزایش چشمگیری خواهد داشت . قیمت بنزین در ایران و عربستان ارزان ترین قیمتها در جهان به شمار می رود و افزایش قیمت نفت طی شش سال اخیر موجب افزایش رشد اقتصادی این دو کشور و افزایش تعداد خودروها در جاده ها شده است .
تقاضای نیروگاههای برق و کارخانه های پتروشیمی نیز موجب افزایش مصرف نفت در ایران ، کویت و عربستان خواهد شد . بر این اساس ، تقاضای نفت خاورمیانه طی سال 2009 به بیش از 2/7 میلیون بشکه در روز خواهد رسید . این رقم طی سال 2008 به 7 میلیون بشکه در روز رسید . رشد تقاضای نفت خاورمیانه از چین بیشتر خواهد بود . تقاضای نفت چین طی سال 2009 حدود 90 هزار بشکه در روز افزایش خواهد یافت .
کاهش شدید قیمت نفت پایانی بر رشد و رونق اقتصادی کشورهای خاورمیانه بوده است . کشورهای عربی تمایلی برای استفاده از ذخایر ارزی خود ندارند و به همین علت قصد دارند برای افزایش رشد اقتصادی و جلوگیری از کاهش فعالیتهای اقتصادی ، میزان هزینه های بودجه را افزایش دهند . صندوق بین المللی پول رشد اقتصادی منطقه را طی سال 2009 میلادی کمتر از 5/1 درصد اعلام کرده ولی احتمالا این رقم طی سال 2010 به بیش از 9/3 درصد خواهد رسید .
گرچه افزایش قیمت نفت طی سالهای اخیر موجب افزایش بهره وری مصرف در اکثر کشورهای مصرف کننده شده ولی کشورهای خاورمیانه به شدت به یارانه انرژی وابسته هستند .
یک مقام اگاه وزارت نفت عربستان گفت ، رشد شدید تقاضای انرژی در عربستان به یک نگرانی مهم تبدیل شده است . دولت عربستان تمایلی برای افزایش یارانه انرژی ندارد و باید بهره وری مصرف سوخت را افزایش دهد . پیش بینی می شود تقاضای نفت عربستان امسال 90 هزار بشکه در روز افزایش یابد .
تقاضای فراورده های نفتی در ایران نیز رقمی مشابه عربستان خواهد داشت . موسسه پی اف سی انرژی نیز اعلام کرد ، کاهش قیمت جهانی نفت فشارهای زیادی را بر دولت ایران برای کاهش یارانه انرژی وارد خواهد کرد .
گرچه ایران چهارمین تولید کننده بزرگ نفت خام جهان است ولی برای تامین فراورده های نفتی خود به واردات وابسته است . ایران بنزین و سایر فراورده های نفتی را با قیمت های جهانی خریداری و با یارانه در اختیار مردم قرار می دهد .
کاهش فروش نفت، افزایش بهای دلار، بلاتکلیفی بانک مرکزی
بنابر گزارش‌ها میزان صادرات نفت خام ایران برای سومین ماه پیاپی کاهش یافت. همزمان بهای دلار در بازار آزاد ایران روندی صعودی در پیش گرفته و بانک مرکزی را واداشته برای کاهش نوسان‌ها دست به دامن صرافی‌ها شود.
خبرگزاری رویترز در گزارشی که تا کنون از سوی منابع رسمی در ایران تائید یا تکذیب نشده اعلام کرد تلاش‌های جمهوری اسلامی برای افزایش صادرات نفت پس از توافق هسته‌ای هنوز با موفقیت روبرو نشده است.
رویترز به نقل از یک منبع آگاه پیش‌بینی کرد میزان صادرات نفت ایران در ماه جاری ۱۴ درصد کمتر از ماه پیش و به کمترین سطح در ۷ ماه گذشته برسد.
این خبرگزاری روز گذشته (سه‌شنبه ۱۴ مهر) نوشت، تخفیف‌های ویژه ایران برای جلب مشتریان نیز ثمری نداشته و چین به عنوان یکی از مشتریان اصلی ایران واردات نفت از این کشور را به پائین‌ترین سطح در یک سال گذشته رسانده است.
کاهش شدید درآمدهای دولت
پس از تشدید تحریم‌های آمریکا و اتحادیه اروپا علیه جمهوری اسلامی در سالهای ۹۰ تا ۹۲ صادرات نفت ایران تقریبا نصف شد و به روزی یک میلیون بشکه نفت خام و ۳۰۰ هزار بشکه میعانات گازی کاهش یافت.
به گزارش رویترز مطابق سفارش‌های ثبت شده در ماه گذشته فروش نفت خام ایران در ماه اکتبر ۸۳۰ هزار بشکه بیشتر نخواهد بود.
کند شدن رشد اقتصادی چین و هند از علت‌های کاهش ثبت سفارش خرید نفت ایران عنوان می‌شود. گفته می‌شود هند در ماه اکتبر خرید نفت ایران را به نسبت ماه گذشته ۲۰ درصد کاهش داده است.
یکی دیگر از عوامل کاهش تقاضا، افزایش عرضه نفت در بازارهای جهانی محسوب می‌شود که قیمتها را کاهش داد. برخی خریداران در انتظار پائین‌تر رفتن قیمتها تمایلی به خرید نفت نشان نمی‌دهند.
کاهش صادرات نفت و سقوط قیمتها دولت حسن روحانی را با مشکلات جدی روبرو کرده است. محمد علی نجفی، مشاور رئیس جمهور و دبیر ستاد هماهنگی اقتصادی دولت ماه گذشته کسری بودجه امسال را بی‌سابقه خواند و علت آن را کاهش مدام بهای نفت عنوان کرد.
بیشتر بخوانید: مشاور رئیس جمهور: کسری بودجه امسال بی‌سابقه است
ادامه افزایش بهای دلار
مشکل دیگری که دولت روحانی با آن روبروست نوسان‌های شدید بهای ارزهای خارجی در ماه‌های گذشته و افزایش بهای ارزهای معتبری چون دلار و یورو است.
شبکه اطلاع‌رسانی اتحادیه طلا، جواهر و سکه تهران عصر چهارشنبه، ۱۵ مهر بهای هر دلار را ۳۷۵۰ تومان اعلام کرد که نسبت به روز گذشته ۷۶ تومان بیشتر است. یورو نیز با اندکی افزایش به نسبت سه‌شنبه در بازار آزاد ۳۹۳۵ تومان به فروش می‌رسد.
دولت سال گذشته یک "بسته خروج غیرتورمی از رکود" ارائه کرد که یکی از بخش‌های آن به ساماندهی بازار ارز و تلاش برای یک‌سان سازی بهای رسمی و آزاد ارز اختصاص دارد.
دولت یازدهم تا پیش از توافق هسته‌ای تا حد زیادی جلوی نوسان شدید بهای ارز در بازار آزاد را گرفت اما اکنون ظاهرا در این کار با مشکلاتی روبروست.
دعوت بانک مرکزی از صرافان
بانک مرکزی که در ماه‌های گذشته بر سر اجرای مصوبه شورای پول و اعتبار مبنی بر افزایش سرمایه صرافان به دو تا ۴ میلیارد تومان با این صنف دچار اختلاف شده بود، اکنون بدون حل این اختلاف آنها را به همکاری برای آرام کردن بازار ارز دعوت کرده است.
به گزارش روز چهارشنبه خبرگزاری ایسنا، ولی‌الله سیف، رئیس کل بانک مرکزی روز گذشته با دعوت از شماری از اعضای کانون صرافان به‌طور رسمی از آنها دعوت کرد برای ایجاد ثبات در بازار ارز همکاری کنند.
بنابه این گزارش سیف گفته است: «کانون باید خودکنترلی را در بازار ارز تقویت کند تا شاهد بهبود شرایط بازار و اقتصاد کلان باشیم چرا که کانون صرافان می‌تواند در صحنه بازار ارز، آرامش و تعادل ایجاد کند.»
کارشناسان معتقدند بدون ثبات در بازارهای مالی و پولی پیش‌بینی‌پذیری فعالیتهای اقتصادی ممکن نیست و سرمایه‌گذاران رغبتی به فعال شدن در چنین شرایطی نخواهد داشت.
حمید تهرانفر، معاون نظارتی بانک مرکزی نیز در این نشست از کانون صرافان خواست "حضور فعال‌تر و نقش جدی‌تری در آرامش بخشی" به بازار ارز داشته باشد.
عفریت بیکاریعکس: Ali Najafi
افزایش بیکاری
همزمان با این تحولات، صندوق بین‌المللی پول درتازه‌ترین گزارش خود از کاهش رشد اقتصادی و تولید ناخالص داخلی ایران خبر داد.
به گزارش خبرگزاری فارس، مطابق این گزارش رشد اقتصادی ایران که سال گذشته ۴ و ۳ دهم درصد بوده در سال ۲۰۱۵ میلادی حدود ۸ دهم درصد خواهد بود.
صندوق بین‌المللی پول پیش‌بینی می‌کند امسال کل سرمایه‌گذاری‌های انجام شده در اقتصاد ایران با اندکی کاهش نسبت به سال پیش به کمتر از ۳۱ درصد تولید ناخالص داخلی برسد.
این نهاد بین‌المللی معتقد است در سال جاری درآمدهای دولت ایران به نسبت سال پیش کاهش می‌یابد و میزان بیکاری با نزدیک به دو درصد افزایش به ۱۲ و ۲ دهم درصد می‌رسد.
جشم‌انداز مثبت سال آینده
علی ربیعی، وزیر کار حدود دو ماه پیش به نمایندگان مجلس گفته بود لازمه رفع معضل بیکاری "صدها هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری و بیرون آمدن از چنبره فساد اقتصادی" است.
مطابق آمار گمرک در نیمه نخست سال ۹۳ صادرات غیرنقتی ایران به نسبت مدت مشابه سال پیش اندکی بیش از ۱۴ درصد و واردات بیش از ۲۰ درصد کاهش یافته است.
با توجه به نوسان‌های شدید بهای ارز فعالیتهای تجاری به شدت کاهش پیدا کرده و با خودداری فعالان اقتصادی از سرمایه‌گذاری، خروج از رکود و اشتغال‌زایی به سادگی ممکن نیست.
مطابق برآوردهای صندوق بین‌المللی پول اوضاع اقتصادی ایران در سال آینده بهبود می‌یابد و رشد اقتصادی به ۴ و ۳ دهم درصد می‌رسد.
واکنش متفاوت نفت و طلا به ریسک‌های جهانی
روزنامه‌ی دنیای اقتصاد در گزارشی درباره‌ی واکنش متفاوت بازار نفت و طلا نوشت:
یکی از روش‌های پیش‌بینی قیمتها، نگاه به روند گذشته آنها است. بر این اساس در این صفحه روندهای قیمتی بازارهای مهم ایران و جهان به نمایش گذاشته شده‌اند. همچنین در متن مربوط به هر قسمت روند آتی قیمتها براساس شواهد موجود پیش‌بینی شده‌اند.
بازار سهام
کاهش شتاب رشد شاخص
دیروز شاخص کل بورس با رشد ۲۰۳ واحدی (۲/ ۰ درصدی) در سطح ۹۴ هزار و ۹۰۶ واحدی ایستاد. با وجود افزایش خرید حقیقی‌ها با ارزندگی قیمت سهام، تداوم تردیدها نسبت به آینده برجام و نزدیک شدن به زمان ملاقات وزیر امور خارجه کشورمان با طرف‌های اروپایی، با تداوم فشار فروش، شتاب رشد شاخص را کاهش داد. با وجود ادامه صدرنشینی نمادهای خودرویی، پس از رشد نزدیک بازه مجاز در روزهای اخیر و با وجود افزایش قیمت خودروها، اما آینده برجام و رشد قابل توجه بهای تمام‌شده، رشد این نمادها را روز گذشته محدود کرد. در شرایط کم‌نوسانی روی در کانال ۳۰۰۰ دلاری و آلومینیوم در ۲۲۰۰ دلار، نشانه‌های کند شدن بخشساخت و ساز چین و افزایش موجودی انبار، مس را به ۶۸۰۰ دلار بازگرداند. اما تمایل به کسب سودهای کوتاه‌مدت، حرکت به گروه‌های کوچک‌تر، قندی‌ها و سیمانی‌ها را رقم زد.
بازار ارز
تداوم افت دلار در بازار غیررسمی
دیروز نرخ دلار برای بیش از یک ماه بدون تغییر در نرخ 4200 تومان ثابت ماند. اعلام خروج یک‌جانبه آمریکا از برجام (چهارشنبه گذشته)، دلار را در بازار غیررسمی زیر مرز 6700 تومانی حفظ کرد. از ابتدای هفته جاری با فروکش هیجانات در کنار عدم تمایل معامله‌گران به خرید و فروش در فضای غیرشفاف بازار غیررسمی ارز، به تدریج افت نرخ دلار رقم خورد به صورتی که روز دوشنبه نرخ دلار در مناطق مرزی به صورت مقطعی کف ۶ هزار تومانی را نیز شکست. روز سه‌شنبه نیز شنیده‌ها حاکی از افت نرخ دلار بازار غیررسمی به کانال ۶۱۰۰ تومانی بود اما در نهایت در نرخ ۶۳۰۰ تومان معامله شد. همچنان شفاف‌تر شدن بازار ارز و خروج پریمیوم ریسک از معاملات غیررسمی بازار ارز در کنار احتمال کاهش صادرات (کم شدن عرضه ارز) و روند دلار جهانی می‌توانند بر بازار ارز اثرگذار باشند.افزایش تمایلات صعودی نفت
بازار سکه
روز پرنوسان سکه
دیروز هر سکه طرح جدید با افت هزار تومانی به قیمت یک میلیون و 902 هزار تومان معامله شد. در بازار طلای جهانی، با بازگشت شاخص دلار به روند صعودی، طلای جهانی مجددا به کف 1300 دلاری نزدیک شد. با وجود حمایت کف مزبور، اما شکسته شدن کف 1300 دلاری می‌تواند نوسانات نزولی طلا را تشدید کند. اما اخیرا شاهد کم‌توجهی معامله‌گران سکه به طلا و توجه به دلار در بازار غیررسمی بودیم. با وجود افت دلار غیررسمی در روزهای اخیر، همچنان نوسان آن بالاتر از 6 هزار تومان از سکه حمایت می‌کند. بنابراین پس از افت 177 هزار تومانی قیمت سکه در 3 روز، روز گذشته شاهد تشدید نوسانات نزولی قیمت سکه تا کف یک میلیون و 875 هزار تومانی بودیم. در ادامه اما سیگنال بازار آتی قیمت سکه را مجددا بالاتر از یک میلیون و ۹۰۰ هزار تومان قرار داد.
بازار طلای جهانی
طلا زیر کف 1310 دلاری
دیروز ساعت 16 هر اونس طلای جهانی به قیمت 1306 دلار معامله شد. با وجود تشدید ریسک‌گریزی معامله‌گران، رشد شاخص دلار فشار بر طلا را تشدید کرد و حمایت کف 1310 دلار را شکست. افت یورو با آمارهای نامناسب اقتصادی اروپا (رشد شاخص تولیدات صنعتی کمتر از پیش‌بینی‌ها) در کنار چشم‌انداز رشد تورم با تداوم حرکت قیمت نفت در سقف ۵/ ۳ ساله و دورنمای افزایش نرخ بهره فدرال رزرو در ژوئن از شاخص دلار حمایت کرد. علاوه بر این تشدید فشار فروش اسناد خزانه، بازدهی اسناد سررسید ۱۰ساله را به سقف ۳ درصدی بازگرداند. با وجود این روز گذشته تداوم تردیدها نسبت به تنش‌های ژئوپلیتیک خاورمیانه با کشته شدن ده‌ها تن فلسطینی و تداوم ریسک تجاری میان آمریکا و چین، افت بازارهای سهام را رقم زد. همچنین دیدار مقاماتچین با واشنگتن و آمارهای خرده‌فروشی آمریکا می‌تواند بر بازارها اثرگذار باشد.
بازار اوراق مسکن
حبس بازه‌ای اوراق تسهیلات مسکن
دیروز اوراق تسهیلات مسکن اسفند95 (تسه9512) با رشد 12/ 0 درصدی به قیمت 65 هزار و 723 تومان معامله شد. از ابتدای آبان، کاهش تقاضای اوراق با خروج از فصل تقاضای مسکن و در ادامه افزایش روند صعودی قیمت مسکن با سیگنال‌های ورود نقدینگی به بازار مسکن و همگام با تشدید بازارهای موازی، ارز و سکه روند نزولی اوراق تسهیلات مسکن تا پایان فروردین تشدید شد؛ بازدهی «تسه»ها در سال ۹۶ به منفی ۲/ ۸ درصد رسید. شوک تقاضا در اسفند، در فروردین نیز (افت ۵۹ درصدی نسبت به اسفند) ادامه یافت. از ابتدای اردیبهشت پس از رسیدن اوراق به کف ۶۰ هزار تومانی، بازگشت تدریجی تقاضا تا حدی از «تسه»ها حمایت کرد. همچنان با وجود تامین بخش قابل‌توجهی از نهاده‌های تولید مسکن از داخل، اما رشد قیمت نهاده‌ها در سال اخیر افت قابل توجه قیمت مسکن را دور از انتظار کرده است.
بازار نفت
حمایت ریسک‌های ژئوپلیتیک از نفت
دیروز ساعت 16 هر بشکه نفت خام آمریکا به قیمت ۶/ ۷۱ دلار معامله شد. تشدید تنش‌های خاورمیانه با تظاهرات نسبت به انتقال سفارت آمریکا به بیت‌المقدس و کشته شدن ده‌ها فلسطینی در کنار دیدار وزیر امور خارجه کشورمان با طرف‌های انگلیسی، آلمانی و فرانسوی برنت را مجددا به سقف ۵/ ۳ ساله (به ۲۲/ ۷۹ دلار) رساند. موسسه جی‌پی‌مورگان با پیش‌بینی کاهش وارداتنفت از ایران از سوی ژاپن و کره جنوبی، کاهش ۵۰۰ هزار بشکه ای صادرات ایران با خروج آمریکا از برجام را پیش‌بینی کرد. اما به کاهش صادرات چین با توجه به قراردادهای بلندمدت‌تر و قابلیت معامله با یوآن، احتمال کمتری داد. با وجود پایبندی ۱۶۶ درصدیاوپک و رسیدن موجودی نفت تجاری ۹ میلیون بشکه بالاتر از میانگین ۵ساله، پیش‌بینی‌ها از رشد تولیدات شیل به ۱۸/ ۷ میلیون بشکه در ژوئن فشار را بر نفت حفظ کرده است.
افزایش قیمت نفت برنت در بازار جهانی
بهای معاملات نفت برنت با ۲۲ سنت معادل ۰.۲ درصد افزایش، به ۹۵ دلار و ۱۴ سنت در هر بشکه رسید.
به گزارش مرور نیوز، قیمت نفت در معاملات روز دوشنبه بازار جهانی، تحت تاثیر بهبود ریسک پذیری سرمایه‌گذاران پس از انتشار آمار اشتغال ماهانه مطلوب در آمریکا، اندکی افزایش پیدا کرد و از پایین‌ترین رکورد افزایش تمایلات صعودی نفت چند ماه اخیر بهبود یافت.
بهای معاملات نفت برنت با ۲۲ سنت معادل ۰.۲ درصد افزایش، به ۹۵ دلار و ۱۴ سنت در هر بشکه رسید. بهای معاملات وست تگزاس اینترمدیت آمریکا با ۱۷ سنت معادل ۰.۲ درصد افزایش، به ۸۹ دلار و ۱۸ سنت در هر بشکه رسید.
هر دو شاخص روز جمعه پس از انتشار آماری که رشد غیرمنتظره اشتغال آمریکا در ژوییه را نشان داد، با اندکی افزایش بسته شدند. چین هم روز یکشنبه با آماری که رشد بهتر از حد مطلوب صادرات این کشور را نشان داد، بازارها را غافلگیر کرد و نگرانی‌ها نسبت به رکود اقتصادی را تا حدودی برطرف ساخت.
استفن اینس، از شرکت مدیریت دارایی SPI در این باره گفت: نشانه‌های تقاضای ضعیف که در آمار رشد ذخایر نفت و فرآورده‌های نفتی آمریکا منعکس شد، هفته گذشته باعث شد معاملات بر اساس دورنمای ضعیف تقاضا انجام شود. اما آمار رشد اشتغال آمریکا و صادرات چین، تا حدودی این دیدگاه را تغییر داد.
قیمت نفت برنت هفته گذشته ۱۳.۷ درصد ریزش کرد و به پایین‌ترین رکورد از ماه فوریه رسید و بزرگترین کاهش هفتگی خود از آوریل سال ۲۰۲۰ را رقم زد. وست تگزاس اینترمدیت تحت تاثیر نگرانی‌ها نسبت به رکود اقتصادی که باعث آسیب دیدن تقاضا برای سوخت خواهد شد، ۹.۷ درصد سقوط کرده بود.
طبق آمار گمرکی، چین که بزرگترین واردکننده نفت در جهان است، در ژوییه ۸.۷۹ میلیون بشکه در روز نفت خام وارد کرد که در مقایسه با ژوئن افزایش داشت اما همچنان ۹.۵ درصد کمتر از مدت مشابه سال ۲۰۲۱ بود. پالایشگاه‌های چینی در بحبوحه قیمت‌های بالای نفت و حاشیه سود ضعیف، از ذخایر نفتی خود استفاده می‌کنند.
تحلیلگران گروه بانکی ANZ پیش بینی خود از تقاضا برای نفت در سال ۲۰۲۲ را به میزان ۳۰۰ هزار بشکه در روز و در سال ۲۰۲۳ را به میزان ۵۰۰ هزار بشکه در روز کاهش دادند که منعکس کننده تقاضای ضعیف برای بنزین در آمریکا و استراتژی کرونا صفر چین است که با اعمال قرنطینه‌های گسترده، تقاضا برای سوخت را کاهش داده است.
با وجود تحریم‌های اتحادیه اروپا علیه واردات نفت و فرآورده‌های نفتی دریابرد از روسیه که از پنجم دسامبر به اجرا گذاشته می‌شود، صادرات این کشور همچنان ادامه دارد.
بر اساس گزارش رویترز، شرکت‌های انرژی آمریکایی هفته گذشته شمار دکل‌های حفاری نفت را بیشترین میزان از سپتامبر کاهش دادند که نخستین کاهش هفتگی در ۱۰ هفته گذشته بود.
دیدگاه شما