بازار های مالی و انواع آن

اگر اصطلاحات بکار رفته در این پست برایتان نا آشنا است، پست ۲۳ اصطلاح رایج بورس را بخوانید.

انواع بازارهای مالی و کارکرد آنها

بازارمالی مهم ترین جزء نظام مالی است‌. بازارهای مالی ساختارهایی است که منابع مالی از طریق آنها به گردش درمی‌‌آیند‌. با تقسیم کل سیستم اقتصاد یک کشور به دو بخش واقعی و مالی، بخش مالی را می‌توان به عنوان زیرمجموعه‌ای از نظام اقتصادی تعریف کرد که در آن وجوه، اعتبارات و سرمایه در چارچوب قوانین و مقررات مشخص از طرف پس‌اندازکنندگان و صاحبان پول و سرمایه به طرف متقاضیان، جریان می‌‌یابد‌. همچنین بازارهای مالی بازارهایی هستند که در آنها دارایی‌‌های مالی مبادله می‌شوند‌. دارایی‌‌های مالی دارایی‌هایی همانند سهام و اوراق قرضه هستند که ارزش آنها به ارزش تولیدات و خدمات ارائه شده توسط شرکت‌های منتشر کننده آنها وابسته است‌. تفاوت دارایی‌‌های مالی با دارایی‌های واقعی در این است که دارایی‌‌های واقعی ماهیت فیزیکی دارند مانند اتومبیل، املاک و مستغلات، و وسایل منزل اما دارایی‌‌های مالی اینگونه نیستند و اساسا برخی از آنها ماهیت فیزیکی خارجی نیز ندارند و در نهایت در قالب یک اوراق بهادار خلاصه می‌‌شوند‌. در دنیا مدل‌های مختلفی برای سرمایه‌گذاری وجود دارد‌. خرید دارایی‌‌های فیزیکی نظیر طلا، سکه، ارز و ‌. ‌. ‌. یکی از راه‌های سرمایه‌‌گذاری است‌. مسیر دیگر اما می‌‌تواند خرید دارایی­‌های مالی باشد‌. مزیت خرید دارایی‌‌های مالی نسبت به خرید دارایی‌‌های واقعی از دیدگاه اقتصادی این است که اولا دارایی واقعی کالای مصرفی است نه وسیله پس‌انداز و سرمایه‌گذاری‌. دوم اینکه خرید دارایی‌‌های واقعی و بلااستفاده نگه داشتن آنها به امید گرانتر شدن در آینده به معنای بلااستفاده نگه داشتن منابع کشور است و ارزش افزوده‌‌ای ایجاد نمی‌کند‌. مگر آنگه از آن استفاده شود‌. مثل اینکه شخصی اتومبیل و یا خانه‌ای بخرد و آن را اجاره دهد‌. چند نوع از دارایی‌‌های مالی عبارتند از‌: سپرده‌‌های سرمایه‌گذاری در بانک‌ها، طرح‌های بازنشستگی که توسط صندوق‌‌های بازنشستگی ارائه می‌‌شود، انواع بیمه‌نامه‌‌های شرکت‌‌های بیمه و در نهایت اوراق بهادار قابل داد و ستد در بورس اوراق بهادار که توسط کارگزاران خرید و فروش می‌شود‌.
بازار سهام
یک بازار سازماندهی شده است که با هدف خرید و فروش سهام شکل گرفته شده است‌. یک نمونه این بازار می‌تواند بازارهای بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران باشد‌.
بازار اوراق بدهی
بازاری است که در آن ابزارهای با درآمد ثابت(اوراق قرضه) داد و ستد می‌‌شوند‌. یک نمونه این بازار می‌تواند اوراق خزانه اسلامی منتشر شده در فرابورس ایران باشد‌.
بازار ابزارهای مشتقه
معاملات در این بازار نسبت به بازار نقدی سرعت بازار های مالی و انواع آن و قدرت نقدشوندگی بیشتری دارد و هزینه کمتری در بازار ایجاد می‌ کند بازاری است برای معاملات ابزارهایی مبتنی بر دارایی‌های مالی یا فیزیکی که از آن جمله می‌توان به اختیار معامله و قرارداد آتی اشاره کرد‌. یک نمونه این بازار می‌تواند قراردادهای آتی سکه طلای بورس کالای ایران باشد‌.
بازار اولیه
شرکت‌ها، موسسات و بنگاه‌های اقتصادی برای تامین منابع مالی مورد نیاز خود به مبالغ هنگفتی نیاز دارند که اغلب این منابع را در مقابل واگذاری اوراق بهادار خود به‌ دست می‌‌آورند‌. واگذاری اوراق بهادار و تامین اعتبار برای اولین بار در بازار دست اول انجام می‌شود‌. به عبارت دیگر در بازار دست اول، اوراق بهادار برای نخستین بار منتشر می‌‌شوند‌. بر این اساس فروشنده اوراق بهادار در واقع همان ناشر اوراق بهادار است‌. در بازار اولیه شرکت‌های تامین سرمایه، مهم‌ترین نقش را ایفا می‌کنند‌. از نقش آنها می‌توان به پذیره‌نویسی و تعهد پذیره‌نویسی اشاره کرد‌. اگر پذیره‌نویسی، مبلغ سرمایه بالایی بخواهد، گاهی شرکت‌های تامین سرمایه با هم سندیکا تشکیل می‌‌دهند‌. یک نمونه از این بازار می‌‌تواند پذیره‌نویسی سهام یک شرکت سهامی عام باشد‌.
بازار ثانویه
پس از عرضه اوراق بهادار در بازار اولیه و به منظور آن ‌که این اوراق بتوانند مورد داد و ستد قرار گیرند، به بازار دیگری نیاز است که به آن بازار ثانویه اوراق بهادار گفته می‌‌شود‌. در این بازار، اوراق قابلیت داد و ستد پیدا می‌کنند‌. وجود بازار دست دوم، صرفا به این دلیل است که قابلیت نقدشوندگی اوراق بهادار منتشر شده در بازار دست‌اول را افزایش ‌دهد، ضمن اینکه شرایطی فراهم می‌آورد که قرض‌‌دهندگان و قرض‌‌گیرندگان در صورت لزوم به آسانی بتوانند تصمیمات سرمایه‌‌گذاری خود را تغییر داده، به فروش اوراق بهادار خریداری شده بازار های مالی و انواع آن یا خرید اوراق بهادار دیگر اقدام کنند‌. مهم‌ترین نقش را در بازارهای ثانویه شرکت‌های کارگزاری بازی می‌کنند‌.
بازار پول
بازار پول بازار کم‌ریسکی است که قابلیت نقدشوندگی بالا دارد و به عنوان یک ابزار مالی کوتاه‌مدت می‌توان از آن نام برد‌. بانک‌ها‌، اوراق تجاری (پرداخت سود در فواصل زمانی مشخص معمولا کمتر از یک سال) و گواهی‌های سپرده (که توسط بانک‌ها انجام می‌‌شود و کم‌ریسک‌‌ترین ابزار مالی بازار بازار های مالی و انواع آن پول است)‌، موسسات مالی اعتباری‌، کارگزاران و سرمایه‌گذاران همه جزو فعالان بازار پول هستند که برای تامین نقدینگی و گردش سرمایه به وجود آمده‌اند‌.
بازار سرمایه
بازار سرمایه پرریسک‌تر است و سرمایه‌داران با اهداف مالی بلندمدت در آن اقدام به سرمایه‌گذاری می‌کنند‌. شرکت‌ها و سازمان‌های بسیاری وجود دارند که برای تامین منابع مالی خود با مشکل مواجه می‌شوند اما می‌توانند از طریق شرکت‌های سرمایه‌گذاری، انتشار اوراق بازار های مالی و انواع آن قرضه و سهام‌های عادی و ممتاز‌، وام‌های بانکی و استفاده از تسهیلات بانک‌ها کمبود سرمایه‌شان را جبران کنند‌. بازار سرمایه نسبت به بازار پولی از تنوع و گستردگی بیشتری برخوردار است‌. مهم‌ترین کارکرد بازارهای مالی شامل بازارهای پول، سرمایه و بیمه در اقتصاد ملی، تجهیز منابع پس‌اندازی و هدایت آن به سوی فعالیت‌های مولد اقتصادی است، ضمن آنکه تعیین قیمت وجوه و سرمایه، انتشار و تحلیل اطلاعات و توزیع ریسک اقتصادی نیز اغلب در شمار کارکردهای این بازارهاست‌.

انواع بازارهای مالی (برای معامله‌گری و کسب درآمد)

به طور کلی بازارهای مالی به به چند دسته کلی تقسیم می‌شوند که هر دسته ویژگی‌ها، محاسن و معایب خاص خود را دارا هستند.

در این مقاله سعی بر این داریم تا انواع این بازارها را از لحاظ ساختاری مورد بررسی قرار دهیم.

تسط بر نحوه‌ی حرکت‌های قیمت در هر کدام از این بازارها بسیار حائز اهمیت هست. چه اینکه عدم آشنایی با نوع نوسانات و نوع تحلیل هریک از این بازارهای مختلف قطعا می‌تواند ضررهای جبران ناپذیری را به دنبال داشته باشد.

کلیک کنید:

1. بازار سهام

تقریبا قدیمی‌ترین و مهم‌ترین بازار مالی در سطح جهان بازار سهام است. در این بازار سهام شرکت‌های مختلف عرضه و قیمت‌گذاری می‌شود.

مهمترین ویژگی این بازار نوسانات زیاد و امکان ایجاد حرکت‌های بسیار بزرگ است.

مهم‌ترین نکته در مورد نحوه‌ی حرکت سهام شرکت‌ها این موضوع است که گاهی تحلیل تکنیکال در این بازار کاربرد کمتری دارد. به عبارت دیگر آمار موفقیت تحلیل تکنیکال در این نوع از بازار به نسبت بازارهایی که در ادامه مورد بحث قرار میگیرد کمتر است.

به همین دلیل پیشنهاد می‌شود در کنار تحلیل تکنیکال، از تحلیل بنیادی نیز برای تحلیل عملکرد شرکت‌ها استفاده شود.

اما دلیل این نکته چیست؟

سهام یک شرکت معتبر فناوری مثل فیس‌بوک را در نظر بگیرید. یک شرکت پرانرژی تشکیل شده از کادری پر توان که با استفاده از دانش و تجربه بسیار پرقدرت در مسیر پویایی شرکت خود در تلاش هستند و درحال ارائه‌ی خدماتی هستند که در زمان خود بی نظیر است.

حال فرض کنید که نمودار این شرکت که همه‌ی شاخص‌های فنی حکایت از آینده‌ی روشنی برای آن دارد در مسیر حرکت صعودی خود یک دو قله یا هر الگوی بازگشتی دیگری را می‌سازد. آیا می‌شود انتظار داشت که به صرف یک الگوی بازگشتی سهام این شرکت با افت بزرگی مواجه شود؟ قطعا پاسخ شما منفی است.

به همین دلیل است که نقش اطلاعات بنیادی در تحلیل سهام‌ها بسیار پر رنگ است. به عبارت بهتر اگر شما از اطاعات کافی در مورد عملکرد شرکت‌ها بی‌بهره‌اید توصیه می‌شود برای معامله بیشتر دقت کنید.

در زیر حرکت پرشتاب spx500 را در سال‌های گذشته مشاهده می‌کنید:

در زیر نمودار شاخص کل بورس تهران را می‌بینید:

جزییات بیشتر:

2. بازار کمودیتی‌ها (کالا)

دومین نوع بازار مورد برسی ما کمودیتی‌ها هستند.

کمودیتی ها عبارتند از: نفت، طلا، آلومینیوم و به طور کلی هر چیزی که حاصل استخراج از منابع و معادن کره زمین است.

متاسفانه یا خوشبختانه این بازار هم بازار نیز نوسانات زیادی دارد. البته نوع نوسان در این بازار متفاوت از بازار سهام است.

نوسانات در این بازار بیشتر تحت تاثیر مسائل سیاسی در سطح جهان است. به خاطر داریم که رییس جمهور وقت ایران طی دو سخنرانی باعث شد قیمت نفت جهانی حدود 80 دلار افزایش پیدا کند و به 140 دلار در هر بشکه برسد.

روزانه شاهد اخبار گوناگون از سرتاسر جهان هستیم که هر کدام از این اخبار ممکن است بر روی یکی از این منابع تاثیر بسیار زیاد بگذارد.

با وجود اینکه امکان کسب سودهای کلان در این بازار توسط تریدرها وجود دارد، برای افرادی با سرمایه‌های کم بسیار پر ریسک است.

دومین نکته در مورد کمودیتی‌ها این هست که قراردادهای کارگزاران برای ارائه این محصولات به مشتریان خود دارای تاریخ انقضاست و معمولا این تاریخ‌ها به صورت ماهیانه تمدید می‌شود.

اما خود این موضوع مشکلاتی را برای معامله‌گران این محصولات به ارمغان می‌آورد. فرض کنید یک معامله بر روی نفت گرفته‌اید و این معامله در حال حاضر در ضرر هست. در همین هنگام تاریخ قرارداد این نماد برای بروکر به انقضا می‌رسد و بروکر مجبور می‌شود معامله شما را باضرر ببندد.

ضمن اینکه ممکن است قرار داد جدید برای مدتی منعقد نشود و در نتیجه شما امکان باز کردن مجدد پوزیشن را هم از دست می‌دهید.

در زیر نمونه نوسانات نفت را مشاهده می‌کنید:

3. بازار معاملات آتی یا سلف (فیوچرز)

برای درک بهتر این بازار بهتر است ابتدا در مورد ابزار مشتق توضیح دهم:

ابزار مشتق به قرارداد یا اوراقی گفته می‌شود که ارزش آنها وابسته به ارزش اوراق بهادار، کالا، شمش یا ارز اصلی است و هیچ‌ گونه ارزش مستقلی ندارند. قرارداد آتی و اختیار معامله دوگونه از این ابزارها هستند که به‌طور معمول در بورس‌های معتبر جهان دادوستد می‌شوند.

ابزار مشتقه ابزاری است که از بازارهای پایه‌ای مثل کالا، انرژی، ارز، پول و سرمایه مشتق شده‌اند و در بورس‌های مختلف معامله می‌شوند.

در معاملات این ابزارها، اصل دارایی جابه جا نشده و عملکرد قیمت آن ناشی از تغییرات قیمت کالای مربوطه است.

معاملات در این بازار نسبت به بازار نقدی سرعت و قدرت نقدشوندگی بیشتری دارد و هزینه کمتری در بازار ایجاد می‌کند و می‌تواند از نظر اقتصادی در انتقال ریسک بازار و کاهش هزینه تأمین مالی، افزایش بازده دارایی، تعدیل سریع ساختار جریان نقدی و گریز از مالیات و در نهایت تغییر نرخ ثابت بدهی به نرخ شناور مؤثر باشد و به دلیل مشروع بودن نرخ شناور ازنظر اسلام، این ابزار در کشورهای اسلامی مورد استفاده قرار گرفته ‌است.

معمول‌ترین ابزارهای مشتقه عبارتند از:

سواپ‌ها، قراردادهای آتی و اختیار معامله.

در واقع معنای حقیقی مشتقات، توافق میان دو گروه مشروط بر خروجی آتی دارایی پایه است. تصور رایج آن است که ابزارهای مشتقه خود دارایی می‌باشند، در صورتی که این تصور نادرست است، زیرا که یک ابزار مشتقه خود به تنهایی نمی‌تواند ارزشی داشته و ایجاد نماید.

اما بسیاری از ابزارهای معمول مانند سواپ‌ها (Swaps)، معاملات آتی (Futures Contract) و اختیار معامله (Options) که دارای ارزش ذاتی نظری هستند می‌توانند از طریق فرمول‌هایی همچون بلک شولز محاسبه شده و به صورت مکرر در بازارهای آزاد قبل از تاریخ سررسید مورد معامله قرار گیرند.

با توجه به توضیحات بالا قرارداد آتی نوعی ابزار مشتقه است که قابلیت خرید و فروش در بازارهای مالی را دارد.

در این قرارداد یک طرف توافق می‌کند در سر رسید معین، مقدار معینی از کالای مشخص را در عوض قیمتی که اکنون تعیین می‌کنند به طرف دیگر تحویل دهد.

قراردادهای آتی برای نخستین بار بر پایهٔ محصولات کشاورزی و بعدها بر پایهٔ منابع طبیعی مانند نفت معامله می‌شدند. قراردادهای آتی مالی در سال 1972 وارد بازار شدند. در سال‌های اخیر، قرادادهای بر پایه ارز، نرخ بهره، و شاخص‌های بازار سهام بسیار متداول شده‌اند و نقش مهمی در کنترل ریسک بازی می‌کنند.

از محبوب‌ترین و در عین حال سودده‌ترین و کم ریسک ترین انواع بازارهای مالی بین الملل بازار فیوچرز هست که متاسفانه معامله گران ایرانی به دلیل اطلاعات کم و بعضا عدم امکان دسترسی مناسب از این بازار غافل هستند.

مطلب مرتبط:

4. بازار تبادلات ارز خارجی (فارکس)

پرحجم‌ترین بازار مالی جهان، فارکس است.

در بازار فارکس تبادل ارزها انجام می‌شود. قیمت مورد معامله در جفت ارزهای مختلف از تقسیم ارز دوم بر ارز اول به دست می‌آید و این عدد در جفت ارزهای اصلی (به جز جفت ارزهایی که طرف دوم آنها ین ژاپن هستند) همواره عددی کمتر از 2 است.

این به این معناست که هیچ زمان در بازار فارکس ارزش یک ارز به نسبت ارز دوم دو برابر نمی‌شود و این موضوع باعث می‌شود که بازار های مالی و انواع آن نوسان قیمت‌ها در این بازار بسیار محدود شود.

در واقع با دید کلی بازار فارکس یک بازار رنج محسوب می‌شود و این رنج بودن بازار این امکان را به معامل‌گران خرد می‌دهد تا بتوانند در این بازار فعالیت کنند و سود بدست آورند.

به عبارت بهتر اگر در بازار فارکس معامله‌گر از اهرم استفاده نکند و با اهرم یک به یک معامله کند احتمال بسیار کمی وجود دارد تا حسابش صفر شود چون هیچ زمان یکی از ارزهای تشکیل دهنده‌ی آن جفت ارز ارزشش صفر یا دو برابر نمی‌شود.

در مقایسه با سایر بازارها، در کمودیتی‌ها نفت را مثال زدیم که دامنه نوسانی از 30 تا 140 دلار را در سال‌های گذشته به ثبت رسانده و رشد چندبرابری داشته است.

برخی از مزایای بازار تبادلات ارزی

1. امکان معامله در تمام طول شبانه روز
2. هزینه بسیار کم برای انجام معاملات (در صورت انتخاب بروکر مناسب)
3. نقد شوندگی بسیار بالا

زمان بازار تبادلات ارز (فارکس)

بازار بین‌المللی ارز هر دوشنبه با باز شدن شرقی‌ترین بانک‌های دنیا آغاز به کار می‌کند. این بانک‌ها شروع به معامله ارز و در نتیجه آن استخراج نرخ برابری ارزها نموده و معامله‌گران در دیگر نقاط جهان نیز در صورت تصمیم به معامله در آن هنگام (که طبیعتاً در آن هنگام خارج از ساعت کاری هستند) بایستی معاملات خود را براساس این نرخ‌ها انجام دهند در ادامه بانک‌ها و دیگر موسسات مالی کشورهای آسیایی این پروسه را ادامه داده تا این چرخه به بانک‌های اروپا و ایالات متحده آمریکا برسد.

البته در هنگام بازگشایی بازار ایالات متحده آمریکا، بازارهای آسیایی روز کاری خود را به پایان رسانیده‌اند. این چرخه زمانی، پنج روز هفته بدون یک ثانیه توقف تا جمعه شب ادامه دارد.

تحلیل در بازار تبادلات ارز

همانطور که اشاره شد در بازار فارکس به دلیل ماهیت رنجی که وجود دارد احتمال ایجاد نوسانات پی‌در‌پی برای دوره‌های طولانی بسیار زیاد هست. لذا تحلیل تکنیکال به خصوص با تکیه بر الگوهای قیمت بسیار می‌تواند موفقیت آمیز باشد.

همچنین در این بازار در صورت داشتن سرمایه مناسب، می‌توان از سیستم‌هایی مانند مارتینگل و هج و… کرد و معامله‌گرانی هستند که از این سیستم‌ها بهره می‌گیرند.

نکته: سیستم‌های مورد اشاره نیاز به سرمایه های مناسب و دقت زیاد دارند لذا در صورت فراهم نبودن شرایط به راحتی امکان ایجاد ضررهای بزرگ را فراهم می‌کنند.

در زیر ،یک نمونه تصویر از چارت دلار به فرانک سوئیس را مشاهده می‌کنید:

5. رمز ارزها (کریپتو کارنسی ها)

یکی دیگر از انواع بازارهای مالی رمز ارزها یا ارزهای دیجیتال هستند. رمز ارزها بازاری نوظهور هستند که در مدت بسیار کوتاه جایگاه خود را در بین بازارهای با قدمت و اعتبار زیاد تثبیت کردند. سردمدار این بازار یعنی بیت کوین رشد خیره کننده از ابتدای شکل‌گیری داشته است

این ارز در موج نزولی قبل، تا کمتر از 3500 دلار سقوط کرد و نشان داد که این بازار بسیار غیر قابل پیش بینی هست. نوسانات زیاد باوجود اینکه امکان دریافت سودهای بسیار بزرگ را فراهم می‌کنند ریسک بیشتری نیز دارد.

در زیر تصویر نمودار بیت کوین را در مدت تقریبا ده سال مشاهده می‌کنید:

سخن آخر

بازارهای مختلف نوع رفتارهای متفاوتی دارند. بعضی بسیار پر هیجان و بعضی بسیار کم هیجان هستند. بعضی بسیار تحت تاثیر اخبار و بعضی کمتر تاثیرپذیرند.

در برخی اطلاع از اخبار بسیار مهم است و در برخی تسلط بر تحلیل تکنیکال.

اما آن چیزی که مهم است این است که معامله‌گر با توجه روحیات، سرمایه، امکانات و توانمندی‌های خود بهترین بازار را انتخاب کند. عدم دقت به این موارد می‌تواند ضررهای بزرگی به همراه داشته باشد.

کسب مهارت لازم و یادگیری مداوم در این زمینه‌ها تا حدود زیادی به کسب موفقیت کمک خواهد کرد.

طبقه بندی بازارهای مالی در بورس ایران

برای سرمایه گذاری پربازده در بازار بورس باید درک مناسبی از طبقه بندی بازارهای مالی در بورس داشته باشید و از انواع بازار بورس در ایران مطلع باشید تا بتوانید متناسب با خواسته‌ها و نیازهایتان بهترین بازار برای سرمایه گذاری را انتخاب کنید.

جهت همراهی شما مخاطبان و افزایش آگاهی، دسته بندی بازار بورس را در دو بخش بورس تهران و فرابورس برایتان آماده کرده ایم. در ادامه ما را همراهی کنید تا بیشتر درباره دسته بندی بازارهای مالی در بورس ایران بدانید.

انواع بازارهای مالی در بورس اوراق بهادار تهران

برای داشتن شناخت کافی درباره انواع بازار بورس در ایران ابتدا طبقه بندی بازارهای مالی در بورس تهران را برایتان ذکر خواهیم کرد. اگر صرفا نیاز دارید توضیحات مربوط به بازار مورد جستجویتان را مطالعه کنید از فهرست کمک گرفته تا مستقیم به توضیحات مربوط به بازار موردنظرتان هدایت شوید.

• 1. بازار نقدی
• 2. بازار آتی
• 3. بازار تبعی
• 4. بازار بدهی
• 5. بازار ETF
• 6. بازار اختیار
• 7. بازار اول فرابورس
• 8. بازار دوم فرابورس
• 9. بازار سوم فرابورس (بازار عرضه)
• 10. بازار پایه فرابورس
• 11. بازار ابزارهای نوین مالی
• 12. بازار شرکت‌های کوچک و متوسط (SME)

شرکت بورس اوراق بهادر تهران شامل شش بازار به نام‌های بازار نقدی ، بازار آتی ، بازار تبعی ، بازار بدهی ، بازار ETF و بازار اختیار معامله می‌باشد.

بازار نقدی

بازار نقدی شامل دو بازار است که آنها را به نام بازار اول (اولیه) و بازار دوم (ثانویه) نام‌ گذاری کرده اند. پذیرش سهام عادی در بورس صرفا در یکی از تابلوهای بازار اول یا دوم صورت می‌گیرد. متقاضی در صورت داشتن شرایط باید تقاضای پذیرش خود را در تابلوی اصلی یا فرعی بازار اول یا دوم ارائه کند. در این بازار همه‌ی سهام‌ها و حق تقدم بازار های مالی و انواع آن سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس معامله می‌شوند.

بازار آتی

در این بازار همه معاملات آتی سهام صورت می‌گیرد.

بازار تبعی

نمادهای اختیار فروش تبعی برخی از سهام‌های موجود در بازار نیز در بازار تبعی معامله می‌شوند.

بازار بدهی

خرید و فروش انواع اوراق مشارکت شرکت‌ها، اوراق مشارکت شهرداری‌ها، اوراق صکوک اجاره و اوراق صکوک مرابحه در بازار بدهی انجام می‌شود.

بازار ETF

در این بازار معاملات صندوق‌های سرمایه گذاری (قابل معامله) بازار های مالی و انواع آن در بورس انجام می‌شود.

بازار اختیار

خرید و فروش سهام برخی شرکت‌ها در این بازار انجام می‌شود.

اگر اصطلاحات بکار رفته در این پست برایتان نا آشنا است، پست ۲۳ اصطلاح رایج بورس را بخوانید.

انواع بازارهای مالی در فرابورس ایران

طبقه بندی بازارهای مالی شرکت فرابورس ایران نیز شامل بازار اول، بازار دوم، بازار سوم، SME و بازار پایه است .

بازار اول فرابورس

در این بازار سهام شرکت‌هایی معامله می‌شود که آخرین سرمایه ثبت شده آنها حداقل ده میلیارد ریال و یک سال از زمان بهره برداری آن گذشته باشد و زیان نداشته باشند. در این بازار حداقل سرمایه صندوق‌های سرمایه گذاری قابل معامله باید ۵۸ میلیارد ریال و حداقل سرمایه صندوق‌های زمین و مسکن باید ۱۸۸ میلیارد ریال و با نام باشد.

بازار دوم فرابورس

در این بازار سهام شرکت‌های زیان ده، تازه تاسیس و شرکت‌های سهامی خاص مبادله می‌شود که آخرین سرمایه ثبت شده آنها حدقل یک میلیارد ریال و مشمول ماده ۳۲۳ لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت نباشد .

بازار سوم فرابورس (بازار عرضه)

بازار عرضه محلی ایمن، شفاف و سودمند برای انجام معاملات عمده اوراق بهاداری است که شرایط پذیرش در فرابورس را ندارند . انجام عرضه در این بازار مستلزم گذراندن فرایند پذیرش نبوده و با انجام تشریفات اداری در فرابورس امکان پذیر است.

بازار پایه فرابورس

به منظور ایجاد قابلیت نقل و انتقال سهام شرکت‌های سهامی عام که در بورس یا سایر بازارهای فرابورس پذیرش نشده اند، ایجاد شده است. همه معاملات این بازار در سه تابلوی معاملاتی پایه الف ، پایه ب ، پایه ج صورت می‌گیرد.

بازار ابزارهای نوین مالی

بازار شرکت‌های کوچک و متوسط (SME)

در این بازار معاملات سهام شرکت‌ها در دو تابلوی رشد و دانش بنیان قابل انجام است.

آشنایی با روش‌های مدیریت سرمایه در بازارهای مالی

برای ورود به بازار سرمایه تنها تحلیل تکنیکال کافی نیست. همانطور که می‌دانید مهمترین موضوع این می‌باشد که بتوانید از دارایی خود پول بسازید. اگر دانش کافی در این زمینه را نداشته باشید، همه سرمایه‌تان را از دست می‌دهید.

به گزارش خبرگزاری موج، برای ورود به بازار سرمایه تنها تحلیل تکنیکال کافی نیست. همانطور بازار های مالی و انواع آن که می‌دانید مهمترین موضوع این می‌باشد که بتوانید از دارایی خود پول بسازید. اگر دانش کافی در این زمینه را نداشته باشید، همه سرمایه‌تان را از دست می‌دهید.

برای اینکه بتوانیم در بازار سود خوبی برداشت کنیم، باید ۳ مورد زیر را در معاملات خود بکار ببرید:

• مدیریت سرمایه
• تحلیل بازار
• روانشناسی بازار

دانستن هر کدام از این موارد برای کسانی که می‌خواهند وارد این حرفه شوند ضروری است.

در ادامه با گزینه مدیریت سرمایه بیشتر آشنا می‌شوید.

منظور از مدیریت سرمایه چیست؟

اکثر افراد فکر می‌کنند تحلیل تکنیکال برای کسب سود از بازار کافی است، اما اگر نتوانیم سرمایه خود را مدیریت کنیم و ندانیم که چه مقدار از سرمایه خود را وارد معامله کنیم، اشتباه بزرگی کرده‌ایم.

اصلی‌ترین هدف در مدیریت سرمایه، کم کردن ضرر و افزایش سود است، یعنی بتوانیم در معاملات اشتباه ضرر کمتر، و در معاملات درست سود زیادی داشته باشیم.

با داشتن مدیریت درست روی سرمایه خودمان سود‌های خوبی می‌توانیم به دست بیاریم. این را به یاد داشته باشید که اولویت اول حفظ سرمایه است! برای درک بهتر مبحث مدیریت سرمایه، می‌توانید صفحه آموزش معاملات بازارهای مالی را مشاهده کنید.

انواع روش های مدیریت سرمایه

برای داشتن مدیریت درست سرمایه یک سری قوانین باید رعایت شود. در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.

• ضرر‌های خود را محدود کنید
• حجم معاملات رو معقول و استاندارد انتخاب کنید
• نسبت سود به ضرر را حتماً رعایت کنید
• به حجم معامله زمانی که در ضرر است اضافه نکنید
• حد ضرر رو قبل از باز کردن معامله مشخص کنید
• حد ضرر مجاز روزانه، هفتگی و ماهانه رو برای خودمون مشخص کنیم

حالا با توجه به نکات بالا باید یک سیستم مدیریتی خوب برای مدیریت سرمایه طراحی کنیم. داشتن یک سیستم مدیریت سرمایه برای یک تریدر موفق، واجب و ضروری است.

مواردی که به آنها اشاره کردیم بصورت خلاصه و تیتروار بود. اگر تمایل دارید تا اطلاعات بیشتری در زمینه بازارهای مالی بدست بیاورید و همیشه با جدیدترین متد روز دنیای معامله گری همراه باشید، پیشنهاد می‌کنیم از این وبسایت آموزشی و خبری استفاده نمایید.

در ادامه برای طراحی این سیستم، یک سری نکات را بازگو می‌کنیم.

آموزش کامل مدیریت سرمایه

برای طراحی سیستم مدیریت سرمایه معیار‌ها و نکاتی را باید در نظر بگیریم که در پایین به آن‌ها اشاره می‌کنیم.

استراتژی ورود به معامله

وقتی معامله را باز می‌کنیم، حتماً باید بدانیم چرا و به چه دلیلی می‌خواهیم وارد معامله شویم. در واقع برای ورود به معامله باید استراتژی داشته باشیم.

استراتژی تعیین حد ضرر اولیه

قبل از باز کردن معامله باید بدانیم که اگر بازار برخلاف نظر ما حرکت کند و ما ضرر کنیم، تا چه اندازه می‌تونیم ضرر را تحمل کنیم. بعد از ورود به معامله اگر بخواهیم به این مورد فکر کنیم، مثل این است که سوار ماشین بدون ترمز شده باشیم! قبل از ورود به هر معامله باید حد ضرر خود را تعیین کنید تا در حین معامله هیجانی رفتار نکنید. حد ضرر از مهمترین اصول تریدینگ می‌باشد.

مشخص کردن حجم معامله

انتخاب حجم معامله باید بر اساس مقدار کل سرمایه ما باشد. فراموش نکنیم که حفظ سرمایه از کسب سود اهمیت بیشتری دارد.

بسیاری از معامله‌گران بر این باورند که حداکثر ریسک برای هر معامله نباید بیشتر از ۳ درصد کل سرمایه باشد. با این روش حتی اگر ۱۰ معامله اشتباه پیش برود، باز هم ۸۰ درصد سرمایه ما حفظ شده است. اگر یک تریدر مبتدی هستید، پیشنهاد می‌کنم از این روش استفاده کنید!

تعیین حداکثر ضرر در دوره زمانی

باید برای مقدار ضرر مشخص شده، دوره زمانی هم مشخص کنیم. یعنی اگر در بازه زمانی مشخصی، به مقدار ضرر مشخص شده از قبل رسیدیم، وارد معامله نشویم و از بازار دور شویم. با این کار می‌توانیم به ذهن خود استراحت داده و کنترل بهتری روی احساسات خود داشته باشیم. پس برای حد ضرر خود زمان مشخصی تعیین کنید تا دچار فرسایش نشوید.

شما می‌توانید بر اساس رویه ریسک‌پذیری خودتان، ضرر‌های زمانی رو به تایم فریم معاملاتی خود اضافه کنید.

تقسیم معاملات به دو یا چند قسمت

برای اینکه بتوانیم مقدار سود خودمان را در بازار بالا ببریم، استراتژی معامله چند قسمتی گزینه مناسبی است. برای این کار یک قسمت از حجم معامله خود را با سود نسبتاً کم می‌بندیم و بقیه حجم را برای هدف و هدف‌های بالاتر و یا بلند مدت باز نگه می‌داریم.

استراتژی خروج و تعیین حد سود

دقیقاً مثل حد ضرر، حد سود هم باید قبل از باز کردن معامله مشخص باشد. وقتی می‌خواهید از خانه بیرون بروید، اگر مقصدی نداشته باشید در خیابان سرگردان می‌شوید!

نسبت سود به ضرر

برای به دست آوردن این نسبت، حد سود را تقسیم بر حد ضرر می‌کنیم. هر چه عدد به دست آمده از ۱ بزرگتر باشد، معامله بهتر و سود دهی بیشتری داریم. نسبت زیر ۱ یعنی ریسک معامله بالا است و باید از انجام آن معامله پرهیز کنیم.

استراتژی جا به جایی حد ضرر

هر چقدر تلاش کنیم یک استراتژی ورود درست داشته باشیم، تا وقتی معاملات به درستی بسته نشوند و سودی به دست نیاوردیم، نمی‌توانیم بگوییم استراتژی ما موفق است! وقتی معامله‌ای باز است، باید برای جابجایی حد ضرر هم یک استراتژی داشته باشیم.

تمامی مواردی که اشاره کردیم در کنار روانشناسی معاملاتی، بهترین نتیجه را برای شما به ارمغان می‌آورد. برای اینکه بیشتر در این زمینه آگاهی پیدا کنید، می‌توانید از طریق صفحه مقالات آموزشی بازارهای مالی، اطلاعات خود را افزایش دهید.

سیستم مدیریت سرمایه خود را بسازید

ما می‌توانیم یک سیستم مدیریت سرمایه برای خودمان طراحی کنیم. هرکسی باید با توجه به روحیات خود، بهترین سیستم را برای خود طراحی و آن را مکتوب کند.

یادمان باشد یادداشت‌برداری در این زمینه بسیار مؤثر است و از سردرگمی ما جلوگیری می‌کند.

وقتی با قوانین خود پیش برویم و آن را به شکل منظم رعایت کنیم، مسیر روبروی ما هموارتر می‌شود.

با نوشتن سیستم طراحی شده می‌توانیم راه رو بهتر ببینیم و در شرایط مختلف بازار، روی معاملات خودمان کنترل بهتری داشته باشیم.

مهم ترین ابزارهای بازار سرمایه چیست؟

رشد اقتصادی کشورها به رشد فنّاوری، بهره‌وری و نوآوری مرتبط است. در این میان اگر تأمین منابع مالی برای اجرای طرح‌های جدید وجود نداشته باشد، نوآوری به تنهایی کارایی نداشته و چرخه اقتصادی شرکت‌ها با مشکل روبرو می‌شود؛ بنابراین اگر تأمین سرمایه در بازارهای مالی به خوبی صورت گیرد، رشد اقتصادی نیز تقویت خواهد شد.

نظام بانکی از دیرباز در کشور ما مسئول تأمین منابع مالی بخش اقتصاد بوده، اما در سال‌های اخیر بازار سرمایه نقش خود را در تأمین مالی پررنگ کرده است. این موضوع نشان‌دهنده وجود فرصت‌های مناسب برای توسعه ابزارهای بازار سرمایه و تنوع‌بخشی به این ابزارها است.

بازار سرمایه چیست

بازار سرمایه نقش بسزایی در به کارگیری پس‌اندازها در سرمایه‌گذاری‌های پربازده، با هدف توسعه‌ شرکت‌ها و صنایع دارد. در نتیجه، این بازار به جذب سرمایه و رشد اقتصادی کشور کمک شایانی می‌کند. بازار سرمایه با جذب نقدینگی های راکد و تزریق آن‌ها به بخش‌هایی که به سرمایه نیاز دارند، سبب افزایش گردش مالی و رونق می‌شود. بازار سرمایه وظیفه مهم ایجاد ارتباط مناسب میان سرمایه گذاران اعم از حقیقی و حقوقی، خرد و کلان و شرکت‌های سرمایه‌پذیر را دارد، به نحوی که متقاضیان سرمایه با اهداف شفاف خود بتوانند با سرمایه گذاران همسو شده و هم‌راستا با استراتژی‌های اقتصادی و سرمایه گذاری آن‌ها با تأمین مالی نیازهای خود، شروع به فعالیت اقتصادی نمایند.

آنچه در ایران به‌صورت رسمی به‌عنوان بازار سرمایه شناخته می‌شود شامل چهار شرکت بورسی است. این چهار شرکت که نقش قابل توجهی در رونق اقتصادی کشور دارند عبارت‌اند از بورس اوراق بهادار تهران، فرابورس، بورس کالا و بورس انرژی که تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار ایران فعالیت می‌کنند در واقع سازمان بورس اوراق بهادار ایران متولی و سیاست‌گذار سرمایه‌گذاری در ایران است. شرکت‌های بورسی نقش بسیار با اهمیتی در رونق اقتصادی کشور دارند. علاوه بر این تأثیر مهمی در اقتصاد جهانی ایران هم دارند. سرمایه‌هایی که از طرف سرمایه گذاران و واسطه‌های مالی به بازار سرمایه ورود پیدا می‌کنند، توسط دولت، شرکت‌های تجاری و صنایع جذب می‌شوند. در نتیجه بازار سرمایه، حرکت جریان سرمایه را به‌منظور استفاده‌ی بهینه، افزایش درآمد ملی و در نتیجه رشد اقتصاد کشور تسهیل می‌کند.

ابزارهای بازار سرمایه

اقتصاد هر کشوری ساختار ويژه خود را مى‌طلبد و بازار سرمايه در هر کشور نیز متناسب با ساختار اقتصادى آنجا شکل مى‌گيرد و در نهایت هر بازار سرمايه‌اى ابزار و نهادهاى متناسب با خود را خواهد داشت. بنگاه‌های بزرگ اقتصادی با دارایی مالی زیاد، می‌توانند با کمک ابزارهای متنوعی که در بازار سرمایه وجود دارد، اقدام به تأمین مالی کنند. در حقیقت این ابزارها می‌تواند پشتوانه مطمئنی برای تأمین مالی شرکت‌ها باشد. بازار سرمایه در بخش تأمین مالی خود را به انواع ابزارها مجهز کرده است تا به این ترتیب بتواند به اقتصاد یاری رساند. با توجه به اینکه بازار سرمایه، بازاری بلند مدت برای سوددهی است، ابزارهای مالی این امکان را برای سهامداران حقیقی فراهم می‌سازند تا بتوانند ریسک سرمایه‌گذاری را در شرایط مختلف اقتصادی مدیریت کرده و از این ابزارها برای کاهش ریسک خود بهره‌مند شوند.

در حال حاضر جعبه ابزارهای مالی در بورس ایران در طی این سال‌ها کامل شده و به غیر از برخی موارد، سایر ابزارهای موجود در بازار بورس‌های جهانی، در بازار سرمایه ایران نیز به کار گرفته می‌شوند. چالشی که در این حوزه وجود دارد این است که هنوز سواد کافی برای به کارگیری این ابزار در بورس ایران وجود ندارد و بسیاری از این ابزارها بلااستفاده مانده‌اند. بورس‌های اوراق بهادار با راه‌اندازی ابزارهای مالی جدید، فرصت‌های سرمایه‌گذاری جدیدی را در اختیار سرمایه‌گذاران، شرکت‌ها و نهادهای مالی قرار می‌دهند تا مطابق با اهداف خود اقدام به سرمایه‌گذاری در این ابزارها کنند. بورس‌های اوراق بهادار از این راه می‌توانند جذابیت بازارهای خود را افزایش داده و در نتیجه سرمایه‌گذاران و نهادهای مالی بیشتری را به این بازار سوق دهند.

نقش ابزارهای مالی

برای ابزارهای مالی می‌توان سه نقش متمایز در نظر گرفت:

1. ابزارهای مالی راهکاری برای انتقال منابع مالی از سرمایه‌دارانی که مازاد سرمایه دارند و مایل به سرمایه گذاری هستند، به کسانی است که به این منابع برای سرمایه گذاری در دارایی های مالی یا فیزیکی نیاز دارند.
2. ابزارهای مالی انتقال وجوه را به شکلی انجام می‌دهند که ریسک سیستماتیک مربوط به جریان نقدی ناشی از سرمایه گذاری در دارایی های حقیقی، بین متقاضیان و عرضه‌کنندگان وجوه، توزیع مجدد شود.
3. ابزارهای مالی وسیله‌ای برای تجمیع به شمار می‌روند. افزودن و انباشت پس‌اندازهای خانوار برای تأمین مالی طرح‌های بزرگ سرمایه گذاری، بدون تجمیع که بخش تفکیک‌ناپذیر نظام مالی است، امکان‌پذیر نیست. اگر امکان تجمیع از طریق صدور دارایی های مالی وجود نداشت، این امکان برای خانوارها پدید نمی‌آمد که سرمایه‌های خود را تجهیز کنند و در سبد متنوعی از دارایی‌های حقیقی سرمایه گذاری نمایند.

انواع ابزارهای بازار سرمایه

در این بخش به معرفی ابزارهای مالی که در حال حاضر در بازار سرمایه ایران مورد استفاده قرار می‌گیرند، می‌پردازیم.

الف) ابزارهای تأمین مالی بلندمدت

1. سهام:

سهم قسمتی از سرمایه یک شرکت سهامی است که بر میزان مشارکت، تعهدات و منافع صاحب سهم در شرکت سهامی دلالت دارد؛ اوراق سهام همچنین قابلیت معامله، نقل ‌و ‌انتقال دارند.

انواع سهام از نظر حقوقی به موارد زیر تقسیم می‌شود:

سهام عادی:

سهام عادی یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین ابزارهای سرمایه‌گذاری و قابل معامله در بورس است و دارنده آن به میزان سهامی که در دست دارد مالک درصد معینی از آن شرکت بوده و درصد معینی از سود شرکت و سایر مزایایی که به سهامداران تعلق می‌گیرد را دریافت می‌کند. سهام عادی خود به دو دسته سهام با نام و سهام بی‌نام تقسیم می‌شود. تنها تفاوت این دو گروه در درج نام دارنده و دفتر شرکت روی برگه سهام با نام است.

اکثر سهام شرکت‌ها به صورت عادی منتشر می‌شود. دارندگان سهام عادی علاوه بر اخذ سود سهام و حق رأی، دارای حق تقدم خرید سهام نیز هستند. حق تقدم سهام به معنای اختصاص اولویت در خرید سهام جدیدالانتشار به دارندگان فعلی سهام عادی است.

سهام عادی ابتدا از طریق پذیره‌نویسی عمومی وارد بازار می‌شود؛ به عبارت دیگر، سهام قبل از فروش عمومی باید در کمیسیون بورس و اوراق بهادار ثبت شده و اجازه انتشار بگیرد.

سهام ممتاز:

اصل بر این است که همۀ سهام باید همانند یکدیگر باشند اما استثنائی در قانون ذکر شده که به موجب آن، دارندگان سهام ممتاز از امتیازات خاصی برخوردارند. سهام ممتاز، نوعی سند مالکیت قابل انتقال است که به دارنده آن، حقوقی ثابت و محدود از دارایی‌های شرکت می‌دهد. مهم‌ترین امتیاز دارندگان سهام ممتاز نسبت به مالکان سهام عادی در دارا بودن سود بیشتر و اولویت در پرداخت سود این سهام حتی در زمان ورشکستگی شرکت است. سهام ممتاز یا در بدو تأسیس شرکت و یا براساس شرایطی در زمان فعالیت شرکت از طریق پذیره‌نویسی خصوصی وارد بازار می‌شوند و در بازار خارج از بورس و در بورس قابل داد و ستد هستند.

2. اوراق قرضه:

اوراق قرضه سندی است که به موجب آن ناشر متعهد می‌گردد که مبالغ مشخصی را به عنوان سود سالانه در دوره‌‌‌های زمانی مشخص به دارنده اوراق پرداخت کرده و در زمان سررسید، اصل سرمایه را بازپرداخت نماید. در نظر داشته باشید که دارندگان اوراق قرضه هیچ نوع مالکیتی در شرکت ندارند و دریافتی از سود سهم که به سهامداران شرکت پرداخت می‌گردد، دریافت نکرده و تنها به عنوان وام دهنده به ناشر اوراق هستند که در ازای آن بهره دریافت می‌کنند و در زمان سررسید، اصل سرمایه خود را دریافتت می‌کنند.

در صورتی که در کشورهای خارجی این اوراق به عنوان یک ابزار بدهی میان‌مدت و بلندمدت برای تأمین مالی بازار های مالی و انواع آن دولت‌ها و شرکت‌ها است اما بر اساس قوانین اسلامی، اوراق قرضه در ایران منتشر نمی‌شود

برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص این اوراق و نوع اسلامی و رایج آن در ایران، می‌توانید مقاله «اوراق مرابحه چیست» را مطالعه نمایید.

3. اوراق مشارکت:

به دلیل وجود قوانین اسلامی امکان انتشار اوراق قرضه در ایران وجود ندارد اما براساس موازین شریعت جایگزینی برای این اوراق در نظر گرفته شده است که اوراق مشارکت نام دارد. اوراق مشارکت اوراق بهاداری است که با مجوز بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به قیمت اسمی معینی و برای دوره مشخص با هدف تأمین بخشی از منابع مالی موردنیاز طرح‌های توسعه‌ای و عمرانی دولت، شهرداری، شرکت‌های دولتی و خصوصی منتشر شده و به سرمایه‌گذارانی که قصد مشارکت در اجرای طرح‌های‌ یاد شده را دارند از طریق عرضه عمومی واگذار می‌شوند. صادرکننده اوراق متعهد می‌شود که در تاریخ معین اصل پول و سود قطعی را پرداخت کند؛ و این سود تضمین شده مهم‌ترین جذابیت اوراق مشارکت محسوب می‌گردد که به صورت علی‌الحساب به دارنده اوراق پرداخت می‌شود، بدین معنا که در سررسید نهایی و پس از پایان پروژه صادرکننده اوراق موظف است سود قطعی پروژه را محاسبه کند و درصورتی که سود قطعی پروژه، بیش از سود علی‌الحساب پرداختی به خریداران اوراق باشد، مابه‌التفاوت را نیز به آن‌ها پرداخت نماید. شایان ذکر است که این اوراق قابلیت خرید و فروش در بازار ثانویه را دارد و بازدهی بدون ریسک را برای سرمایه گذاران به همراه دارد.

ب) مدیریت دارایی

سرمایه گذاری در بازار سرمایه نیازمند رصد مداوم بازار و ارزیابی عملکرد شرکت‌ها است که این موضوع نیازمند صرف زمان کافی از سوی سرمایه داران است. در صورتی که افراد تخصص و یا زمان لازم برای این ارزیابی نداشته باشند می‌توانند به شرکت‌هایی که تخصص لازم در این حوزه را دارند مراجعه کرده و مدیریت سرمایه و دارایی خود را به این متخصصان واگذار نمایند. شرکت‌های فعال در حوزه مدیریت دارایی دو ابزار پرکاربرد را در اختیار سرمایه گذاران قرار داده‌اند:

1. صندوق‌های سرمایه گذاری:

ورود به بازار سرمایه نیازمند دارا بودن دانش و تخصص است در غیر این صورت افراد ضررهای سنگینی را متحمل خواهند شد. یکی از ابزارهای مالی پرطرفدار برای افرادی که وقت و یا تخصص لازم را برای ورود مستقیم به بازار سرمایه را نداشته ولی تمایل به سرمایه گذاری در این حوزه را دارند، صندوق‌های سرمایه گذاری است. صندوق‌ها تحت نظارت سازمان بورس با هدف تجمیع وجوه سرمایه‌گذاران اقدام به سرمایه گذاری در دارایی‌های مختلف از جمله سهام، اوراق مشارکت، ابزارهای بازار پول و … می‌کنند و سرمایه گذاران را از سود بازار سرمایه منتفع می‌گردانند.

2. سبدگردانی:

این ابزار مختص کسانی است که دانش و یا زمان کافی برای ورود به بازار سرمایه را نداشته و از طرف دیگر نیز قصد بهره‌مندی از سود بازار سهام را نیز دارند. این گروه می‌توانند سرمایه‌شان را در اختیار سبدگردان قرار دهند تا او بهترین سرمایه‌گذاری را انجام دهد. در سبدگردانی بهترین ترکیب دارایی براساس میزان ریسک‌پذیری و استراتژی‌های سرمایه گذاری هر فرد انتخاب می‌شود و با پایش مداوم سبد مختص هر سرمایه‌گذار ارزش دارایی‌های وی را افزایش می‌دهند.

برای آشنایی بیشتر با این ابزار، مطالعه مقاله آنچه باید از سبدگردانی اختصاصی بدانیم به شما پیشنهاد می‌شود.

ج) ابزارهای ویژه مدیریت خطر

سرمایه‌گذاری همواره با ریسک همراه است بازار سرمایه نیز از این قاعده مستثنا نبوده و به دلیل نوسان‌های قیمتی موجود در بازار ریسک‌هایی را برای سرمایه گذار به همراه دارد. در حال حاضر ابزارهایی تحت عنوان ابزارهای مشتقه برای مقابله با ریسک‌ ناشی از نوسان قیمت ایجاد شده است. اطلاق مشتق به این ابزارها به دلیل آن است که ارزش آن‌ها از دارایی پایه مشتق می‌شود و وابسته به ارزش اوراق یا دارایی‌های مالی مانند دیگر اوراق بهادار یا دارایی های فیزیکی است و ارزش مستقلی ندارند.

مهم‌ترین ابزارهای مشتقه که در حال حاضر در بازار سرمایه ایران وجود دارند، عبارت‌اند از:

1. قراردادهای اختیار معامله

اختیار معامله قراردادی مابین خریدار و فروشنده است که براساس آن خریدار قرارداد اختیار این را دارد (نه الزام و تعهد) که مقدار مشخصی از دارایی تعیین شده در قرارداد را با قیمت مشخص و در زمانی مشخص بخرد و یا بفروشد.

فروشنده حق خرید یا فروش دارایی مذکور را به خریدار می‌دهد. حال ممکن است در زمان مشخص شده خریدار دارایی مورد نظر را خریداری نکند یا نفروشد، در این حالت دارایی مذکور در اختیار فروشنده قرار خواهد گرفت و خریدار مبلغ پرداخت شده را از دست خواهد داد.

از قراردادهای اختیار معامله می‌توان به روش‌های مختلفی برای کسب سود در بازارهای صعودی و نزولی استفاده کرد. اصلی‌ترین استراتژی، استفاده از قرارداد اختیار معامله به ‌عنوان سرمایه کوچک و کسب سود بر اساس حرکت بازار است. همچنین این قراردادها می‌توانند به‌عنوان بیمه به‌صورت مختلف در سناریوهای معاملاتی مورد استفاده واقع شوند. قابلیت چندگانه فوق‌العاده اختیار معامله، تأثیر بسیار بزرگی در بازار نسبت به سرمایه‌گذاری‌های قدیمی داشته است.

قراردادهای اختیار معامله به دو دسته طبقه‌بندی می‌شوند:

الف –قرارداد اختیار خرید (Call Option)

دارنده این نوع اختیار معامله، حق دارد که مقدار معینی از دارایی مندرج در قرارداد را با قیمت مشخصی که بین طرفین توافق شده است، در دوره زمانی معینی بخرد.

ب – قرارداد اختیار فروش (Put Option)

این قرارداد به دارنده این اختیار را می‌دهد که مقدار معینی از دارایی مندرج در قرارداد را با قیمت توافقی در دوره زمانی مشخصی بفروشد.

در قرارداد اختیار معامله خریدار به امید افزایش قیمت دارایی قرارداد را خریداری می‌نماید و در قرارداد اختیار فروش خریدار پیش‌بینی می‌کند که قیمت دارایی در آینده کاهش خواهد یافت.

2. قراردادهای آتی

قرارداد آتی نوعی قرارداد حقوقی مالی میان خریدار و فروشنده بر روی یک دارایی پایه است که بر اساس آن فروشنده قرارداد آتی متعهد می‌شود که در زمان سررسید معین، به میزان تعیین شده در قرارداد، دارایی پایه را به خریدار تحویل دهد. این قرارداد برای پوشش ریسک در برابر تغییرات قیمت در آینده و کسب سود کاربرد دارد. این قرارداد بیشتر مورد توجه کشاورزان و تولیدکننده‌های کالاهای اساسی و شرکت‌های مصرف‌کننده کالاهای اساسی است.

فرض کنید یک طرف یک کشاورز تولیدکننده‌ گندم و طرف دیگر کارخانه تولیدی مواد غذایی است که گندم یکی از اصلی‌ترین مواد اولیه مورد استفاده این کارخانه است. اگر با فرض آنکه قیمت گندم را عرضه و تقاضا در بازار تعیین کند در این صورت عدم اطمینان از قیمت آینده گندم کشاورز و شرکت تولیدی را با ریسک مواجه خواهد نمود. پس دو طرف برای کاهش ریسک خود تصمیم می‌گیرند برای چند ماه دیگر بر سر قیمتی توافقی با یکدیگر معامله کنند که این قرارداد را آتی می‌گویند. قراردادهای آتی به دلیل داشتن ویژگی­های اهرمی و دو طرفه بودن بازار مورد توجه بسیاری از فعالان بازار قرار گرفته است و از پرطرفدارترین ابزارهای مالی در بازارهای جهانی به شمار می‌آید؛ یعنی سرمایه گذار می‌تواند در مقابل سرمایه گذاری اندک بازدهی چند برابری کسب کند و یا حتی زیان چند برابری متحمل شود. به دلیل این ویژگی (خاصیت اهرمی) سرمایه گذاری در قراردادهای آتی مستلزم داشتن دانش سرمایه گذاری بالایی است. بازار آتی ایران اولین بار با بازار آتی سکه شروع به فعالیت نموده است. هم‌اکنون قراردادهای آتی زعفران نیز در بازار آتی بورس معامله می‌شود و برنامه سازمان بورس بازگشایی قراردادهای آتی برای گندم، جو و سایر کالاهای اساسی است.

جمع‌بندی:

در طی سال‌های اخیر بازار سرمایه در هدایت مناسب منابع مالی به حوزه‌های مناسب و در نهایت رشد اقتصادی کشور پررنگ ظاهر شده است. این موضوع نشان‌دهنده وجود فرصت‌های مناسب برای توسعه ابزارهای بازار سرمایه و تنوع‌بخشی به این ابزارها است. اقتصاد هر کشوری ساختار ويژه خود را مى‌طلبد و بازار سرمايه در بازار های مالی و انواع آن هر کشور نیز متناسب با ساختار اقتصادى آنجا شکل مى‌گيرد و نیاز به ابزارها و نهادهاى متناسب با خود است.

یکی از مهم‌ترین اهداف به کارگیری ابزارهای مالی در بورس، کاهش ریسک ناشی از نوسانات است. در این راستا کارشناسان بر این باورند که با شناخت ابزارهای مختلف مالی می‌توان همه افراد جامعه را که تمایل به سرمایه‌گذاری دارند به نحوی به سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه تشویق کرد.